Alerjen immünoterapisi
Alerjen immünoterapisi, insanlarda antijene özgü toleransı incelemek ve değerlendirmek için uygulanmaktadır. Vücuda alerji olunan maddenin küçük dozları uygulanarak fayda sağlanması hedeflenir. Doz kademeli olarak artırılır, böylece zamanla duyarlılığı azaltır ve alerjene karşı bağışıklığı (toleransı) artırır. Bu tedavi, semptomların şiddetini ve alerji ataklarının sıklığını yavaş yavaş azaltmaya yardımcı olabilir. Etki mekanizması tespitler, bilgiler ve beklentilere göre yorumlanmaktadır. Özellikle cilt altı uygulanan subkutan immünoterapi (SCIT), alerjik Th2 aracılı enflamasyonu baskılar ve muhtemelen antijene özgü IgG’yi arttırır. Aynı zamanda ağız mukozası, doğal bir bağışıklık tolerans bölgesidir. Ağız yoluyla uygulanan dil altı immünoterapinin (SLİT) etkili olduğu da görülmektedir. Dil altı immünoterapinin (SLIT) tedavi sonrası uzun süreli remisyonu kolaylaştırdığı ve yeni hassasiyetleri önleyebileceği gösterilmiştir.
Dilaltı immünoterapi
Dilaltı immünoterapi ile alerjenin dil altı mukozasında birkaç saat kalması uygulaması sonucunda, antijene özgü IgE’de erken evre artışlar ve mevsimsel IgE’nin baskılanması, antijene özgü IgG4 ve IgE bloke edici aktivitede kalıcı artışlar, hedef organlarda eozinofillerin baskılanması ve adezyon moleküllerinin azaltılması beklenmektedir.
Dilaltı immünoterapi için tabletler ve damlalar kullanılmaktadır. Ancak tüm alerjenler için tablet veya damla şeklinde preparatlar bulunmamaktadır. Dilaltı immünoterapi tabletleri sadece aşağıdaki alerjenler için mevcuttur:
- Kısa kanarya otu poleni
- Otlar
- Ev tozu akarları
Alerji damlaları önemli bir fayda sağlar: Havadaki daha geniş bir alerjen yelpazesine yöneliktir ve her hasta için özelleştirilmiştir. Dil altı alerji damlaları, alerji cilt testlerinde ve alerji aşılarında kullanılanlarla aynı ham maddelerden yapılır. Hekim, hastanın alerji testi sonuçlarına göre aşağıdaki gibi alerjenleri içerebilen bir karışım formüle edebilir:
- Ağaçlar
- Çimenler
- Yakup otu da dahil olmak üzere yabani otlar
- Kediler ve köpekler
- Toz akarları
- Tüyler
Dilaltı immünoterapinin klinik etkinliği
Alerjiye sebep olan alerjenler arasında farklılıklar olmasına rağmen, dil altı immünoterapinin (SLIT) rinokonjonktivit ve astımda klinik olarak etkili olduğu öne sürülmektedir. Özellikle yetişkinlerde rinit ve konjonktivit, çocuklarda astım ve rinit açısından faydalı olduğu, uygulanan doz, süresi ve hasta seçimi açısından çalışmaların farklılığı görülmektedir. Klinik etkinlik uygulanan doza, uygulama süresine ve seçilen hastanın özelliklerine göre değişebilmektedir. Bazı çalışmalarda SLIT’in klinik etkinliğinin cilt altı enjeksiyon immünoterapisininkine benzer olduğu ileri sürülmüştür.
Dilaltı immünoterapinin güvenliği
Dil altı immünoterapi (SLIT), cilt altı immünoterapiye göre daha iyi tolere ediliyor gibi görünse de, SLIT yalnızca uygun alerji eğitimi ve uzmanlığı olan doktorlar tarafından uygulanmalıdır. Anafilaksi gibi beklenmeyen reaksiyonların yönetimi, tedavide planlanmamış kesintiler ve SLIT’in kesilmesi gereken durumlar tedbirler alınmalıdır. SLIT yan etkilerinin çoğu, tedavinin başlangıcında ortaya çıkan ve herhangi bir tıbbi müdahale (örn. doz ayarlaması, ilaç tedavisi) gerektirmeden birkaç gün veya hafta içinde düzelen lokal reaksiyonlardır (örn. oromukozal kaşıntı). SLIT ile ilişkili çok nadir de olsa anafilaksi vakası bildirilmiştir.
Dilaltı immünoterapisinin şiddetli astımı olan kişilerde güvenli olup olmadığı henüz netleşmemiştir. Astım hastaları için hangi önlemlerin alınacağı ve dozlar arasında ne kadar ara verileceği de güvenlik açısından kesinleştirilmemiştir.
Ayrıca dilaltı immünoterapinin hamile ve emziren kadınlarda kullanımı, bağışıklığı yetersiz olan veya otoimmün hastalığı olan kişilerde kullanımı, mide ve bağırsak problemleri veya diş eti iltihabı gibi iltihabi durumları olanlarda kullanımı açısından yeterli bilgi mevcut değildir.
Çocuklarda dilaltı immünoterapinin etkinliği
- Ot/polen dil altı immünoterapisi (SLİT), 5 yaş ve üstü çocuklarda mevsimsel alerjik rinitte etkilidir.
- Çim poleni SLİT’i muhtemelen ≥4 ila <5 yaş arası çocuklarda mevsimsel alerjik rinitte etkilidir.
- Astımlı çocuklarda alerjik rinit için çim veya ev tozu akarı SLIT kullanılabilir.
- Çocuklarda çim poleni ile mevsim öncesi SLIT, sürekli tedavi kadar etkili olabilir.
- SLİT, astım tedavisi için monoterapi olarak önerilmemelidir.
- Ev tozu akarı SLIT astımı ve alerjik nezlesi olan çocuklarda etkilidir.
- Çocuklarda SLİT’in koruyucu etkisine ilişkin yeni veri yayınlanmamıştır.
Ancak, çocuklarda çim poleni dışındaki alerjenlerin uygulama optimal dozu, damla ve tabletlerin biyoyararlanımı, uzun vadeli etkileri sürdürmek için gereken optimal tedavi süresi, SLIT’in uzun vadeli etkinliği, 4 yaşından küçük çocuklarda SLIT kullanılıp kullanılamayacağı vb. henüz netleşmeyen konulardandır.
Dilaltı immünoterapi hasta seçimi nasıl yapılır?
Dil altı immünoterapiye (SLIT) uygun olabilmek için hastaların, alerjene maruz kalmayla ilgili semptomların geçmişi, belgelenmiş pozitif alerjene özgü IgE testi olmalı ve immünoterapi için kullanılan alerjen aynı zamanda hastanın klinik öyküsü ile ilgili olmalıdır. Bunun için moleküler alerji testi yapılması da faydalı olabilir. Uygulamada yaş sınırlaması bulunmamaktadır. Lateks alerjisi, atopik dermatit, gıda alerjisi ve Hymenoptera zehiri için SLIT kullanımı henüz araştırma aşamasındadır.
SLIT başlangıç tedavisi olarak düşünülebilir. Farmakolojik tedavinin başarısız olması, SLIT kullanımı için temel bir ön koşul değildir. SLIT, solunum alerjisi için terapötik stratejide erken bir tedavi olarak önerilebilir.
SLIT özellikle aşağıdaki hastalarda endike olabilir:
- Optimal farmakoterapi ile alerjisi kontrol altına alınamayan hastalar (yani ciddi kronik üst solunum yolu hastalığı olanlar).
- Farmakoterapinin istenmeyen yan etkilere neden olduğu hastalar.
- Enjeksiyonları reddeden hastalar.
- Sürekli veya uzun süreli ilaç tedavisi almak istemeyen hastalar.