AST karaciğer hücrelerinde salgılanan enzimlerden bir tanesidir. Aminotransferazlar grubunun üyesidir. Diğer üyesi ise alanin aminotransferaz (ALT) enzimidir. AST’nin normal değeri 0-50 U/L’dir. Aspartat aminotransferaz (AST) karaciğer hastalıklarında izlenen testlerden birisidir. Özellikle karaciğer dokusunun ve hücrelerinin hasarına bağlı gelişen hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır. AST özellikle kardiyak, hepatik ve kas hasarlarının takibinde ve evrelemesinde kullanılır. Akut miyokard enfarktüsü, pulmoner emboli ve kalp yetmezliğinde de seviyesi artar. En yüksek AST seviyesi karaciğer hasarında görülür.
AST aspartat ve alfa keto asitler arasındaki –NH2 amino kısımlarının katalizinde görev alır, hem sitoplazmada hem mitokondride bulunur. Krebs siklüsünde enerji üretiminde görev alır. AST bir hücre içi enzimidir ve hücre yıkıldıkça seruma karışır. Hücresel nekrozun büyüklüğüne göre serum seviyesi artar. Özetle nekrozun akut faz göstergesidir.
Aspartat aminotransferaz (AST) karaciğerde üretilmesine rağmen karaciğere özgü görev yapmazlar ve kalp, iskelet kası ve böbrekte bulunur. Ayrıca beyin, pankreas ve eritrositlerde de bulunur. AST’nin ciddi artışları değerlendirme aşısından önemlidir. En az on kat, genellile 20-50 kat, 100 kata kadar artabilir.
AST değerleri aynı zamanda egzersiz, vücut kitle indeksi yüksekliği ve yaşla değişim gösterebilir. Miyokard infarktüsünde, akut karaciğer hücre hasarında, muskular distrofi, akut pankreatit, ezilme türü kas yaralanmalarında da yükselir. AST tek başına değerlendirmede kullanılmayıp bereberinde diğer transaminidaz enzim olan ALT ve diğer karaciğer enzimleri ve hatta diğer kan tetkikleri birlikte değerlendirilir. Hastanın semptomları ve kliniği de değerlendirmenin önemli bir parçasıdır. Genellikle iskemi veya toksik karaciğer hücre hasarlarında AST seviyeleri ALT seviyelerine göre hem daha erken hem de daha fazla yükselme gösterir.
Alkolik hepatitlerde genellikle AST değeri normalin 6 katını pek geçmez. Eşlik eden başka sorunlar varsa daha da yükselebilir.
AST değeri normal serum değerinin 2-5 katı düzeyinde ise hastada olası nedenler:
- Hemolitik anemi
- Hemoliz
- Karaciğer yağlanması
- Karaciğer metastazı yapmış maligniteler
- İlaca bağlı durumlar
- Opiat,
- Eritromisin,
- Sulfonamidler,
- Anti TBC ilaçlar,
- Parasetamol,
- Aspirin,
- Vitamin A
- Diğer sebepler
- Pulmoner emboli,
- Alkolik delirium tremens,
- Akut Pankreatit,
- IM enjeksiyon,
- Ağır fiziksel egzersiz.
Kan AST değeri normal serum seviyesinin 10-20 katı ise olası nedenler:
- Ciddi miyokard enfarktüsü
- Enfeksiyonlar
- İnfeksiyöz mononükleozis
- Alkolik siroz
Kan AST değeri normal serum seviyesinin 20 katından fazla ise olası nedenler:
- Ciddi kas hasarı (travma, kazalar, ezilme vb.)
- Akut viral hepatit,
- Toksik hepatit ( ilaç vb),
- İskemik hepatit ( ciddi kongestif kalp yetmezliği vb),
Fotoğraf: Julia Koblitz