Beslenme açısından iyot ve iyot eksikliği
Vücutta enerji metabolizması ve tiroid hormon sentezi gibi birçok görevi üstlenen ihtiyacın karşılanması için dışardan gıdalarla veya takviye ürünlerle alınması gereken bir mineraldir. Bebeklerde iskelet sistemi ve merkezi sinir siteminin gelişimine destek olur.
Tiroid tarafından üretilen T3 (tiroksin) ve T4 (triiyodotironin) hormonlarının üretiminde temel rol oynar. TSH (tiroid stimüle edici hormon) aracılığıyla tiroid hormon üretimini dengeler.
İyot temel olarak toprakta bulunur. Gıdalara ve suya buradan geçer. Bazı bölgelerin toprakları iyot açısından fakirdir. Bu bölgelerde toplumda iyot eksikliği ve tiroid sorunları daha sık görülür. Birçok bölgede sofra tuzu gibi gıda maddelerine ilave edilerek eksikliğinin giderilmesi amaçlanır.
İyot nerelerden alınır?
- Deniz yosunu,
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri (morina, ton balığı, istiridye, karides vs)
- İyotlu sofra tuzları,
- Süt ve süt ürünleri (peynir,yoğurt vs),
- Yumurta,
- Karaciğer,
- Kümes hayvanları,
- Anne sütü ve zenginleştirilmiş bebek mamaları.
İyotun görevleri nelerdir?
- Tiroid hormonlarının fonksiyonlarını düzenler,
- Vücut metabolizmasını düzenler,
- Büyüme ve gelişmeyi destekler,
- Enerji düzeyine kontrol eder,
- Vücut sıcaklığını ayarlar.
İyot ihtiyacı ne kadardır?
- 0 – 1 yaş çocuk: 130 mcg/gün
- 1-3 yaş çocuk: 90 mcg/gün
- 4-8 yaş çocuk: 90 mcg/gün
- 9-13 yaş çocuk: 120 mcg/gün
- 14 yaş ve üzeri erkek çocuk: 150 mcg/gün
- 14 yaş ve üzeri kız çocuğu: 150 mcg/gün
- Hamilelik dönemi: 220 mcg/gün
- Emzirme dönemi: 290 mcg/gün
İyot eksikliğinde hangi belirti ve bulgular görülür?
İyot eksikliği esas olarak kendini hipotiroidizm ve guatr ile gösterir. Belirtilerin çoğu hipotiroidizme bağlıdır.
- Ciltte kuruluk,
- Saçlarda kırılmalar,
- Halsizlik, yorgunluk,
- Üşüme, titreme,
- Boyunda şişlik,
- Kabızlık,
- Kilo alma,
- Unutkanlık,
- Depresyon,
- Demans,
- Kan yağ düzeyinde artış,
- Bilinç bozuklukları,
- Kalpte ritm bozuklukları.
İyot fazlalığında ne olur?
İyot fazlalığı sıklıkla görülen bir durum değildir. Vücut bir şekilde iyot dengesini sağlar. Ancak tirodin otoimmun hastalıkları gibi bazı hastalıklarda iyot fazlalığı gelişebilir.
- Ellerde titreme,
- Kilo alma,
- Düzensiz veya hızlı kalp ritmi,
- Tiroid kanseri riskinde artış.