Bruselloz (Malta Humması, Akdeniz Humması, Ondülan Ateş)
Bruselloz, Brucella türü bakterilerin neden olduğu, çoğunlukla pastörize edilmemiş sütler aracılığıyla hayvanlardan insanlara bulaşan, bazen ciddi komplikasyonlar ile seyreden, bir zoonotik hastalıktır.
Sığır, domuz, keçi, koyun, inek gibi hayvanlarda enfeksiyon yapar. Bunların iyi pişmemiş sütleri veya enfekte sekresyonları ile bulaş olur.
İnsanlarda hastalık yapan brucella türleri sıklıkla Brucella melitensis, Brucella abortus, Brucella suis ve Brucella canis’tir.
Hastalık hemen her yerde görülmekle birlikte Akdeniz bölgesi, Güney ve Orta Amerika, Doğu Avrupa, Asya, Afrika ve Orta Doğu bölgesinde daha sık görülür.
Dünya genelinde en sık görülen zoonotik hastalıklardandır. Tüm yaş gruplarını etkileyebilir.
Bu bölgelerde yaşayanlar, çiftçiler, hayvan sağlığı çalışanları, avcılar, laboratuvar çalışanları ve bu bölgelere seyahat edenler risk grubunu oluşturur.
Bakteri biyolojik silah çalışmalarında da kullanılmıştır.
Bruselloz nasıl bulaşır?
Hastalığın etkenleri sıklıkla Brucella melitensis (koyun, keçi), Brucella abortus (sığır), Brucella suis (domuz) ve Brucella canis (köpek)’tir. Bu bakteriler sığır, domuz, keçi, koyun, inek gibi hayvanlara bulaşır. Sonra bunların sütleri veya vücut sıvıları ile yakın temas içindeki insanlara ciltten ya da solunum yoluyla bulaşır.
Sıklıkla görülen bulaş yolları şunlardır:
- Çiğ ya da az pişmiş, pastörize edilmemiş süt ve peynir tüketmek,
- Pastörize edilmemiş sütten yapılan dondurma tüketmek,
- Enfekte hayvanların salyaları, idrarları veya başka vücut sıvıları ile korunmasız temas,
- Enfekte hayvanların iyi pişirilmemiş etlerinin tüketilmesi,
- Kişisel koruyucu ekipman kullanım kurallarına uymaksızın laboratuvar çalışmalarında bulunmak,
- Hijyen kurallarının yetersiz olduğu mezbaha, kasap, et paketleme, canlı hayvan satış yerlerinde çalışmak,
- Hayvan üreticisi, bakıcısı, veteriner gibi hayvanlarla yakın temas içinde olan mesleklerde çalışmak,
- Avcılık yapmak,
- Anneden bebeğe emzirme yoluyla geçiş,
- Nadiren cinsel temas, organ nakli, kan transfüzyonu yoluyla bulaş.
İnsandan insana bulaş nadir olarak görülür.
Bakterinin alınması ile hastalık belirtilerinin ortaya çıkması arasında geçen süre 2-4 haftadır (5 gün-5 ay).
Bruselloz belirtileri nelerdir?
Başlangıçta grip benzeri belirtilere rastlanır. Bunlar:
- Ateş,
- İştahsızlık,
- Kilo kaybı,
- Karın ağrısı,
- Terleme,
- Baş ağrısı,
- Halsizlik, Yorgunluk,
- Gece terlemeleri,
- Sırt ağrısı,
- Kas ve eklem ağrıları.
İlerleyen dönemde hastalığın sistemik belirtileri görülmeye başlar. Belirtilerin ortaya çıkması bazen yıllar alabilir ve tekrarlayabilir.
- Kas ve iskelet sistemi iltihabı (spondilit, artrit vs),
- Gastrointestinal tutulum belirtileri (hepatiti, dalak iltihabı, karaciğer dalak büyümesi vs),
- Genitoüriner sistem tutulum belirtileri, (orşitvs)
- Sinir sistemi tutulum belirtileri (beyin zarı iltihabı, ensefalit, psikolojik bozukluklar),
- Kalp damar sistemi tutulum belirtileri (endokardit vs).
Bruselloz tanısı nasıl konur?
En önemli tanı testi kan kültürüdür. Ancak her zaman pozitif sonuç vermeyebilir. Kan, kemik iliği kültürlerinde bakteri araştırılır.
ELISA ile antikor tayini yapılabilir. Karaciğer biyopsisinde granülomatöz görünüme bakılabilir.
Brucelloz tedavisi nasıl yapılır?
Yaklaşık 6 haftalık bir antibiyotik tedavisi uygulanır. Tetrasiklin, rifampisin, streptomisin, gentamisin tercih edilebilir.
Tedaviye tam uyum durumunda iyileşme sağlanır. Hastalıktan ölüm %2 civarındadır.
Brucellozdan nasıl korunurum?
- Çiğ ya da az pişmiş, pastörize edilmemiş süt ve peynir tüketmeyin,
- Pastörize edilmemiş sütten yapılan dondurma tüketmeyin,
- Enfekte hayvanların salyaları, idrarları veya başka vücut sıvıları ile korunmasız temastan kaçının,
- Enfekte hayvanların iyi pişirilmemiş etlerini tüketilmeyin,
- Laboratuvar çalışmalarında kişisel koruyucu ekipman kullanım kurallarına uyun,
- Mezbaha, kasap, et paketleme, canlı hayvan satış yerlerinde çalışanların hijyen kurallarına uyması,
- Hayvan üreticisi, bakıcısı, veteriner gibi hayvanlarla yakın temas içinde olan mesleklerde çalışanların hayvanlara eldiven ve maskesiz dokunmaması,
- Hastalığın sık görüldüğü bölgelere olan seyahatlerinizde hayvanlara dokunmayın, emin olmadığınız süt ve süt ürünlerini tüketmeyiniz.