Cilt Kuruluğu (Kseroderma)
Cildin yumuşak, pürüzsüz özelliğini kaybetmesi, nemsiz, pürüzlü hal almasıdır. Cildin bazı bölümleri, özellikle eller pul pul bir görünüm alabilir.
Genellikle ciddi bir olay değildir. Mevsimlere, hava sıcaklığına göre değişiklik gösterebilir. Bazı dönemlerde kuruma olabilir. Çoğunlukla da kozmetik dışında bir sorun oluşturmaz. Ancak bazen sürekli bir kuruluk, bazen de ciltte kaşıntı, çatlama ve kanamalar görülebilir.
Risk grupları:
- Yaş: Cilt kuruluğu riski yaşla birlikte artar. Özellikle 40’lı yaşlardan itibaren cilt kuruluğu daha sık görülmeye başlar.
- İklim: Özellikle yüksek rakımlı, az yağış alan, soğuk iklime sahip bölgelerde yaşayanlarda cilt kuruluğu daha sık görülür.
- Çalışma koşulları: Çok fazla suyla temas etmenizi gerektiren işlerde çalışıyor olmak cilt kuruluğu için bir risktir. Diğer taraftan kimyasal maddelerle daha fazla temas eden işlerde çalışanlarda risk altındadır.
- Havuzlar: Özellikle klor düzeyi yüksek olan havuzlar cilt kuruluğuna neden olabilir.
- Alerji: Bazı maddelere karşı alerjisi olan kişilerde cilt kuruluğu da gelişir.
Nedenleri:
Cilt kuruluğu çoğunlukla çevresel faktörlerden dolayı gelişir. İklim koşulları, kimyasallarla temas gibi faktörler yanında yaşta önemli bir neden olabilir. Bazen de hastalıkların bir belirtisi olarak cilt kuruluğu gelişebilir.
Sıklıkla cilt kuruluğu nedeni olabilen çevresel koşullar ve hastalıklar şunlardır:
- Yaş: Cilt kuruluğu riski yaşla birlikte artar.
- İklim koşulları: Cilt kuruluğu daha çok kış aylarında ortaya çıkar. Sıcaklıların azalması cildin nem oranının azalmasına neden olabilir.
- Isınma koşulları: Yaşam alanlarının ısıtılması amacıyla odun sobası, merkezi ısıtma, şömine kullanımı da cildin nem oranını azaltabilir.
- Kimyasallar: Evlerde kullanılan sabun, deterjan, şampuan ve diğer kimyasallar cilt kuruluğu nedeni olabilir.
- Sık banyo yapma: Uzun süren ve sık yapılan banyolar cildin nem dengesinin bozulması ile sonuçlanabilir.
- Yüzme havuzları: Suyun dezenfeksiyonu amacıyla kullanılan klor cildin kurumasına neden olabilir.
- Az su içme: Günlük aktiviteler esnasında az su tüketilmesi cildin nem oranının azalmasına neden olabilir.
- Vitamin eksikliği: A vitamini cildin nem dengesinin sağlanması ve cildin dışardan gelecek zararlara karşı korunmasında görev alır. D vitamini ise cildin bariyerlerinin fonksiyon görmesine katkı sağlar. A ve D vitamini eksikliklerinde cilt kuruluğu görülebilir.
- Hastalıklar: Bazı hastalıklar cilt kuruluğu ile seyreder.
- Atopik dermatit (egzama),
- Seboreik dermatit,
- Kontakt dermatit,
- Sedef hastalığı,
- Diyabetes mellitus,
- Böbrek hastalıkları vs.
- Aile hikayesi: Aailede atopik dermatit, kontakt dermatit, alerji hikayesi olanlarda cilt kuruluğu daha sık görülür.
- Meslek: Kuaför, hemşire, inşaat çalışanı, sanayi çalışanı, tamirciler gibi bazı meslek grubundakiler kimyasallarla sık temas, suyla temas gibi faktörlere bağlı olarak cildin nem dengesi bozulabilir.
Belirtiler:
Cilt kuruluğu genellikle zararsızdır. Sistemik bir hastalık belirtisi olanlar dışında, kuru cilt bir hastalık olarak değerlendirilmez. Ancak cilt sık sık kuruyor, derin çatlaklar oluşmuş ve ara sıra kanamalar da oluyorsa tıbbi yardım almanızda fayda vardır. Aksi takdirde çatlayan ve kanayan bölge enfeksiyonlara açık alanlardır. Burada başlayacak bir cilt enfeksiyonu ciddi sorunlara yolaçabilir.
Cilt kuruluğunda sıklıkla görülebilecek belirtiler şunlardır:
- Ciltte kaşıntı,
- Kaşınmaya bağlı izler,
- Pul pul görünümlü cilt,
- Ciltte gerilme hissi (özellikle sıcak suyla temas, havuzda yüzme vs sonrası),
- Cilt yüzeyi pürüzlü,
- Cilt rengi pembe görünümünü kaybetmiş, gri renk almış,
- Ciltte çatlamalar,
- Ciltteki çatlaklardan kanama,
Cilt kuruluğu en fazla ellerde olur. Eller dışında daha az sıklıkla yüz, ağız çevresi, dirsekler, ayaklar, bacaklarda olabilir. Ancak bunlar dışında da vücudun herhangi bir yerinde kuruma olabilir.
Kuru cilt, çatlaklar ve kanama varsa enfeksiyonlar için zemin hazırlayabilirler. Bu belirtiler varsa veya evde cildi nemlendirmek için uyguladığınız yöntemlere rağmen cildiniz kuruyorsa, kuru cilt uzun süre düzelmiyorsa, kaşıntı rahatsız ediyorsa bir dermatologdan yardım alabilirsiniz.
Tanı:
Cilt kuruluğunu evde uygulayacağınız basit yöntemlerle kendiniz de test edebilirsiniz.
Bunun için bir yöntem kol veya bacaklarınız üzerinde tırnaklarınızı gezdirmektir. Pullanmayı ve cilt üzerindeki hafif çizgiyi görüyorsanız cildiniz kurudur.
Bir başka yönteme göre; önce yüzünüzü iyice yıkayıp kurulayın. Bir saat kadar normal aktiviteleriniz gerçekleştirin. Sonra bir mendil ile yüzünüzü ve özellikle de burun kanatlarınızı ve etrafını silin. Mendilde yağ izleri görmüyorsan ama pul pul dökülmeler varsa cildin kurudur.
Cilt kuruluğu teşhisinde dermatoloğun iyi bir anamnez alması gerekir. Hastanın mesleği, su içme alışkanlıkları, banyo sıklığı ve süresi, yüzme havuzu kullanımı vs sorgulanır. Muayene de ciltte çatlama, kanama, enfeksiyon varlığı araştırılır.
Alerji testleri yapılması tanı için yardımcı olabilir. Ayrıca kan glukoz seviyesi, böbrek fonksiyon testleri yapılabilir.
Atopik dermatit veya diğer deri hastalıkları açısından cilt biyopsisi alınabilir.
Tedavi:
Cilt kuruluğunun tedavisi cilde ihtiyaç duyduğu nemin sağlanmasıdır.
Altta yatan bir hastalık varsa tedavi edilir.
Yaşam tarzı alışkanlıklarının gözden geçirilmesi ve gerekli önerilerin yapılması gerekir.
Nemlendirici kullanılması önerilir. Nemlendiriciler cildin doğal bariyerini destekler, cildi yumuşatır, pürüzsüzleştirir. Cildi çatlamalara karşı korur. Krem, yağ, losyon merhem şeklinde seçenekleri mevcuttur. Hyaluronik asit, vazelin, gliserin, lanolin veya mineral yağlar içerebilirler. Cildin farklı bölgeleri için farklı nemlendirici seçenekleri kullanılabilir. Nemlendirici seçiminde cilt tipiniz, kişisel özellikleriniz etkili olur. Bu nedenle dermatoloğunuzdan destek almanız faydalı olacaktır.
Ciltte çatlama, kızarıklık, kaşıntı varsa kortikosteroidler tercih edilebilir. Enfeksiyon şüphesi varsa antibiyotikli kremler kullanılabilir.
Korunma:
Cildin kurumasının önlenmesi için alınabilecek bazı tedbirler şunlardır:
- Bol sıvı tüketin (günlük 2,5lt önerilir),
- Evde kimyasal içeren ürünleri sık kullanıyorsanız cildinizle teması azaltın. Bulaşık yıkarken eldiven takın.
- Evde kullandığınız kimyasal içeren deterjan, sabun, şampuan gibi ürünlerin merdiven altı üretim olmadığından emin olun, yetkili kurumlarca izin verilmiş, denetimi yapılan ürünler kullanın.
- Düzenli aralıklarla el, yüz, ayak gibi dış ortam ile sık temas eden vücut bölgelerini nemlendirin.
- Banyo süresini uzun tutmayın.
- Banyoda nemlendirici duş jellerini tercih edin.
- Klorlu yüzme havuzlarını sık kullanmayın, uzun süre yüzme havuzunda kalmayın, imkân varsa deniz suyunu tercih edin.
- Kış aylarında el, yüz, ayak gibi vücut bölgelerinin soğuk ve kuru hava ile temasını engelleyin, eldiven, bere, atkı vs kullanın.
- A vitamini eksikliğinin önlenmesi için kavun, mango, havuç, süt, yumurta vs. tüketilmesi önerilir.
- D vitamini eksikliğinin önlenmesi için güneşe çıkmak, yumurta sarısı, mantar, kırmızı et, balık vs. tüketilmesi önerilir.
- Kafein içeren ürünler, tuzlu gıdalar, şekerli ürünler vücutta nem kaybına yol açabileceğinden, az tüketilmesi veya tüketilmemesi önerilir.
- Tütün, tütün ürünleri ve alkol cildin nem kaybına neden olabilir, uzak durun.
- Güneşle uzun süre temas durumunda cilt koruyucular kullanın.
- Stres, egzama gibi hastalıkları tetikleyebilir. Günlük yaşantınızda stres oluşturan aktivitelerden mümkün olduğunca uzak durun.