Tiroid bezi, boynumuzda trakeanın önünde ve göğüs kemiğine yakın yerleşimli en büyük endokrin organmızdır. 20-30 gr ağırlığındadır. Tiroid hormonlarının salgılanmasını sağlar. Normalde elle hissedilemez.
Guatr tiroid bezinin büyümesidir. Tiroid bezinin büyümesi tiroid hormon seviyesinde değişikliğe neden olabilir veya olmayabilir. Tiroid bezinin büyümesi olan guatrın birçok nedeni olabilir.
Guatrın başlıca nedenleri:
- Günlük alınan gıdalarda iyot eksikliği
- Otoimmün hastalıklar
- Graves
- Hashimoto
- Sigara
- Genetik hastalıklar
- İlaçlar
- Lityum
- İyodürler
- İnterferon-alfa
- Radyasyon
- İnflamasyon
Diffüz toksik guatrın en yaygın nedeni Graves hastalığı gibi otoimmün hastalıklardır. Kadınlarda erkeklere göre 10 kata varan sıklıkta görülür. Genellikle 30-50 yaşları arasında görülse de, her yaşta görülebilir.
Diffüz toksik guatr hastalarında tiroid bezi içerisindeki folliküler hücrelerin çoğaldığı, ara madde olan tiroglobulin kolloidinin azaldığı, yaygın büyüme görülür.
Graves hastalığı da diffüz toksik guatr nedenlerinden bir tanesi olup, tüm diffüz toksik guatr vakaları Graves hastalığı değildir. Diffüz toksik guatr hastalığında tiroid bezinde nodüller olmadan yaygın büyüme vardır. Kanlanma artmıştır. Kapsül gergindir ve düzleşmiştir. Tiroid dokusunda lenfosit hücreleri artmıştır. Tiroid bezinin tüm hücre tiplerinde artış ve büyüme görülebilir. Bu nedenle Graves hastalığı veya tiroid karsinomları ile de karışabilir. Hatta bu hastalıklar bazı hastalarda birlikte görülebilir.
Diffüz toksik guatrın belirtileri:
Diffüz toksik guatr, tiroid bezinin yaygın büyümesi olduğu için, büyüyen tiroid bezinin artmış aktivitesi nedeniyle tiroid hormon seviyeleri artabilir. Hastalarda hipertiroidi belirtileri görülebilir. Kilo kaybı, ısıya karşı toleranssızlık, titreme, sinirlilik, yorgunluk, çarpıntı, kaygı bozuklukları, mide bulantısı, ishal, kusma, sık dışkılama ve nefes darlığı yaşayabilirler. Ayrıca tiroid hormonlarının aşırı artmasına bağlı gözlerde ödem ve büyüme, şaşılık, aşırı sulanma ve gözlerin dışarıya doğru genişlemesi gibi göz rahatsızlıkları da gelişebilir. Göz kenarlarında cilt kalınlaşması ve reng koyulaşması da görülebilir. Hatta bazı hastalarda adet düzensizlikleri de tabloya eklenebilir.
Diffüz toksik guatrın, tiroid bezinin aşırı büyümesinden kaynaklanan semptomları olabilir. Nefes darlığı, boyunda ağrı, ses kısıklığı ve yutma güçlüğü olabilir.
Diffüz toksik guatrın teşhisi:
Tiroid hastalığından şüphelenilen tüm hastalarda genellikle ilk olarak tiroid hormonları incelenir. TSH, T3 ve T4 seviyeleri değerlendirilir. Ayrıca tiroid ultrasonografisi veya tiroid radyoaktif iyot alımı değerlendirmesi yapılabilir. TSH reseptör antikorları da incelenebilir. Ayrıca diğer tetkik ve görüntüleme yöntemleri ile kapsamlı değerlendirme yapılması gerekebilir. Diffüz toksik guatr, tiroid hormon artışına sebep olan diğer tiroid hastalıkları ve tiroid bezinde büyümeye neden olan nodüler guatr hastalıklarından ayrılması için, ayrıntılı değerlendirme yapılması gereken bir hastalıktır.
Diffüz toksik guatrın tedavisi:
Diffüz toksik guatr teşhisi sonrası hastanın durumu, eşlik eden hastalıkları ve tolerabilitesine bağlı olarak en uygun tedavinin seçilmesi hekimin değerlendirmesine bağlıdır.
Diffüz toksik guatr tedavisi altta yatan hastalığa göre yapılmalıdır. En sık görülen Graves hastalığı veya Hashimoto hastalığının tedavis ile tiroid karsinomlarının tedavisi farklı olacaktır. Diffüz toksik guatr vakalarında ilaç tedavisi, radyoaktif iyot (I-131) tedavisi veya cerrahi tedavi alternatifleri değerlendirilebilir.
Diffüz toksik guatrın ilaç tedavisi için propiltiourasil, tiamazol ve karbimazol içeren antitiroid ilaçlar kullanılabilir. Propiltiourasil en sık tercih edilen ilaçtır. Tiamazol ise Graves hastalığında ilk tercih edilen ilaç olsa da, gebeliğin ilk üç ayında kullanılmaz. Antitiroid ilaç tedavisi sıkı takip gerektirir ve tedavinin bırakılmasıyla birlikte ilk yıl içerisinde nük riski yüksektir. Aynı zamanda ilaçlara bağlı karaciğer ve hematolojik yan etkiler görülebilir.
Raydoaktif iyot-131 ablasyon tedavisi de sıklıkla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Gebelerde, emzirenlerde ve şiddetli tirotoksikozu olanlarda uygulanmaz. Bu tedavi sonrasında da sıkı takip gereklidir. Ayrıca radyasyona bağlı tiroidit gelişebilir.
Diffüz toksik guatrın en başarılı tedavi yöntemi cerrahi olarak total tiroidektomidir. Ameliyata bağlı yan etkiler görülebilir.
Diffüz toksik guatr, uzun vadede hipertiroidizmin yan etkilerine bağlı semptom ve sorunlara neden olabilir. İlerleyen vakalarda gözde ve kalpte ciddi sorunlara neden olabilir. Bununla birlikte ileri yaşlarda bu semptolar daha sönük görülebilir veya maligniteler ile karışabilir.