Diş eti hastalıkları
Diş eti hastalıkları, dişleri çevreleyen ve destekleyen diş etleri ve kemiğin enfeksiyonlarının ve iltihaplanmasının sonucudur. Diş eti iltihabı adı verilen erken evresinde diş etleri şişebilir ve kırmızılaşabilir ve kanayabilir. Periodontitis adı verilen daha ciddi formunda diş etleri dişten çekilebilir, kemik kaybolabilir ve dişler gevşeyebilir ve hatta düşebilir. Diş eti hastalıkları risk faktörleri nedeniyle çocukluk yaşlarından ziyade erişkin dönemde görülür. Düzgün bir bakım gerektiren, birkaç aşamada tedavi edilebilen diş eti hastalıkları ağız ve diş sağlığı açısından ciddi bir tehdittir. Bir diş hekimi tercihen periodontist tarafından kontrol edilmesi ve uygun şekilde tedavi edilmesi gerekir.
Diş eti hastalığı neden olur?
Uygun bir ağız diş sağlığı olmayan kişilerde özellikle sigara gibi risk faktörlerinin de ilavesi varsa ağızdaki bakteriler dişi çevreleyen dokuyu enfekte ederek diş çevresinde iltihaplanmaya neden olarak periodontal hastalığa neden olur. Bakteriler bir süre sonra dişlerde plak adı verilen ve sonunda diş taşı olarak da adlandırılan tartara dönüşen bir film oluştururlar. Tartar oluşumu diş eti çizgisinin altına yayılabilir ve bu da dişlerin temizlenmesini zorlaştırır. Bu dönemden sonra diş fırçalama ya da diş ipi tartarı temizlemeye yeterli olmaz. Bir diş hekimi ya da periodondist tarafından tartarın uygun şekilde temizlenmesi gerekir.
Diş eti hastalıklarının semptomları nelerdir?
Sağlıklı diş etleri sıkı ve uçuk pembedir ve dişlerin etrafına sıkıca oturur.
Diş eti hastalıklarının genellikle semptomları şunlardır:
- Şişmiş veya kabarık diş etleri,
- Parlak kırmızı, koyu kırmızı veya morumsu diş etleri,
- Dokunulduğunda hassas hisseden diş etleri,
- Kolay kanayan diş etleri,
- Fırçaladıktan sonra pembe renkli diş fırçası,
- Dişlerinizi fırçalarken veya diş ipi kullanırken kan tükürmek,
- Ağız kokusu,
- Dişleriniz ve diş etleriniz arasında irin,
- Gevşek dişler veya diş kaybı,
- Ağrılı çiğneme,
- Dişleriniz arasında gelişen yeni boşluklar,
- Dişlerinizden uzaklaşan (çekilen) diş etlerinizin normalden daha uzun görünmesini sağlayan diş etleri
- Isırdığınızda dişlerinizin birbirine uyma biçiminde değişiklik.
Diş eti hastalığı risk faktörleri nelerdir?
- Sigara içmek
- Diyabet
- Kötü ağız hijyeni
- Stres
- Genetik
- Çarpık dişler,
- Altta yatan immün yetmezlikler – örneğin, AIDS,
- Kusurlu hale gelen dolgular,
- Ağız kuruluğuna neden olan ilaçları almak,
- Artık düzgün oturmayan köprüler,
- Hamilelik veya oral kontraseptif kullanımı gibi kadın hormonal değişiklikleri.
Evde diş eti hastalıklarından korunma için neler yapabilirim?
Diş eti hastalıklarının başlamadan önlenmesi için yapılması gerekenler şunlardır:
Ağız ve diş temizliğini ihmal etmeyin, dişlerinizi ve beraberinde diş etleri ile birlikte diliniz düzenli ve doğru şekilde fırçalayın.
Yılda iki defa diş kontrolünüzü düzenli olarak yaptırın.
Günde en az bir defa diş ipi kullanın Diş ipi ile yapılacak temizlik günde bir kez yapılacaksa akşam yemeklerinden sonra veya yatmadan önce yapılması tavsiye edilir.
Beslenmenize dikkat edin. Kalsiyum ve fosfor yönünden zengin olan süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi gerekir. Sakız çiğnemek tükürük salınımını artırır ve ağız içi temizliğinde etkili olabilir. Eğer sakız çiğnenecekse yemeklerden sonra 15 dakikayı geçmeyecek şekilde çiğnenmeli ve şekersiz sakız tercih edilmelidir.
Ağız içi protez, köprü gibi yapıların temizliğine ayrıca dikkat edin ve bunların kontrollerini yaptırın.
Devamlı atıştırmalar yapmayın, şekerli gıdalardan uzak durun. Sürekli bir şeylerin atıştırılması durumunda kesintisiz bir ağız hijyeni sağlamak zorlaşır. Şekerli, nişastalı yiyecekler, kolalı ve asitli içecekler ağız içi asitliği artırdığı için diş çürüğü riskini artırır.
Dişlerinizle sert cisimleri ısırmayın, aşırı soğuk veya sıcak yiyecekleri yemeyin. Sert yiyecekler diş minesinde çatlamalara ve dişlerin çürümesine yol açar. Benzer şekilde, aşırı soğuk ve aşırı sıcak yiyecekler veya içecekler diş ve ağız içi dokulara zarar verir. Sıcak ve soğuk yiyeceklerin peş peşe yenmesi daha da zararlıdır. Ani sıcaklık değişimi diş minesinde çatlamalara yol açabilir.
Sigaradan uzak durun. Sigara dumanı ilk temas ettiği ağız içi dokular ve dişeti sağlığını olumsuz etkiler, gingivitis ve periodontitis riskini artırır.
Evde diş eti hastalıklarından korunma amacıyla kullanılabilecek ilaç dışı geleneksel yöntemler:
Papatya (Matricaria recutita): Anti inflamatuar ve antiseptik özelliği nedeniyle, diş eti iltihaplarının tedavisinde etkilidir. Sadece diş eti hastalıklarının tedavi edilmesi esnasında değil, aynı zamanda bu hastalıklardan korunmak için önlem amaçlı da kullanılabilir. 250 ml sıcak suya 2-3 çay kaşığı papatya koyun ve yaklaşık 10 dakika bekleyin. Daha sonra süzerek yemeklerden sonra için veya gargara gibi ağzınızı çalkalamak için kullanın.
Ekinezya (Echinacea): Anti bakteriyel ve bağışıklık sistemini güçlendirici özelliği nedeniyle diş etlerinin korunmasında kullanılır.
Çay (Camellia sinensis): Diş çürümeleri ve dişeti iltihaplarına sebebiyet veren bakterilerin ağız içerisine yerleşmesini önler.
Meyan kökü (Glycyrrlüza glabra): Doğal bir tatlandırıcıdır. Diş çürümelerine veya diş eti iltihaplanmalarına neden olmaz. Aynı zamanda dişeti iltihaplarının ve plak oluşumunun kontrol ve denetim altına alınmasında etkilidir. Ancak uzun süreli veya çok miktarda kullanılması halinde, baş ağrısı, uyuşukluk, vücutta sodyum ve su tutulması, aşın potasyum kaybı ve yüksek tansiyona sebep olabilir.
Isırgan otu (Urtica dioica): Anti bakteriyel özelliği sayesinde dişlerde plak oluşumunu ciddi anlamda azalttığı kabul edilir.
Nane (Mentha piperita): Antibakteriyel özelliği nedeniyle diş eti iltihabına neden olan bakterilerle mücadele için kullanılır. 250 ml sıcak suya 2 çay kaşığı kuru nane ilave ederek elde edeceğiniz çayı içebilir veya ağzınızı çalkalayabilirsiniz. Naneli sakız çiğnemek veya nane şekeri yemek yerine, taze nane yapraklarını çiğnemeniz çok daha etkili ve iyidir.
Su teresi (Nasturtium offidnale): Diş eti iltihaplarının tedavisinde Çin’de uzun yıllardır kullanılmaktadır.
Teatree (Melaleuca): Teatree yağı güçlü bir antiseptiktir. Dişeti iltihapları ve ağız içinde meydana gelen yaraların tedavisi için kullanılır. Bir bardak suyun içerisine birkaç damla teatree yağı ilave ederek gargara şeklinde kullanılır. Yutulmaz.
Semizotu (Portulaca oleracea): Magnezyum ve C vitamini açısından zengin olması özelliğinden dolayı kişniş, börülce, karahindiba, meyan kökü, marul, haşhaş tohumu, ıspanak, ısırgan otu yapraklan ve taze fasulye diş eti hastalıklarının tedavi edilmesi için kullanılır.
Adaçayı (Salvia offîcinalis): Antiseptik özelliği nedeniyle bir süredir Avrupa’da diş etlerinde meydana gelen kanamanın durdurulmasında kullanılır. Ancak yüksek dozda alınır ise, spazmların meydana gelmesine sebebiyet verebilir.
Diş eti hastalıkları tedavi edilmezse ne olur?
Diş eti hastalıkları düzgün şekilde tedavi edilmez ise dişlerde sallanma ve diş kaybına neden olabilir. Enfeksiyon varlığında bakteriler diş eti dokusu yoluyla kan dolaşımınıza girebilir ve vücudun diğer kısımlarını etkileyebilir, solunum yolu hastalığı, romatoid artrit, koroner arter hastalığı veya diyabette kan şekerini kontrol etme sorunları ile kendini gösterebilir. Hatta septisemiye yol açabilir.
Diş hekimine ne zaman gitmeliyim?
Evde uygulanan yöntemler veya geleneksel tedaviler geçici rahatlama sağlamak içindir. Tartar oluşmuş ise bunu evde çözemezsiniz. Düzenli kontroller için diş hekiminizin tavsiye ettiği programı takip etmelisiniz. Herhangi bir diş eti hastalığı belirtisi (dişleri fırçalarken kanama, diş etlerinde şişme, kızarıklık, ağrı, diş etlerinde küçülme, dişlerde gevşeme, ağız kokusu vs) fark ederseniz, mümkün olan en kısa sürede diş hekiminize başvurun. Ne kadar erken bakıma başvurursanız, diş eti hastalığından kaynaklanan hasarı tersine çevirme şansınız o kadar artar.
- Çok ağrılı ve şiş diş etleri,
- Dişlerin gevşemesi veya düşmesi,
- Ağzınızda ülserler veya kırmızı lekeler,
- Ağzınızda veya dudağınızda bir yumru varsa
ACİL OLARAK MÜDAHALE EDİLMESİ GEREKEN BİR DURUM SÖZ KONUSUDUR.
Diş hekimi diş eti hastalığımı nasıl tedavi edecek?
Diş hekiminiz dişlerinizin ve diş etlerinizin muayenesini yapar. Dişlerinizi ve çene kemiğinizi kontrol etmek için röntgen isteyebilir. Muayene ve tetkik sonuçlarınıza göre diş eti hastalığız konusunda bir fikir sahibi olur. Gerekirse sizi bir periodontoloji uzmanına sevk edebilir.
Diş eti hastalığının nasıl tedavi edildiği, hastalığınızın ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır.
Erken aşamalarda, herhangi bir müdahaleye gerek olmayabilir. Diş hekiminiz size diş fırçalama teknikleri ve yaşam standartlarınız üzerine tavsiyelerde bulunabilir. Sigara kullanıyorsanız bırakmanızı tavsiye eder. İhtiyaç varsa dişlerinizi temizler.
Diş eti hastalığınız erken aşamayı geçmiş ise daha farklı tedavi seçenekleri gerekir. Öncelikle enfeksiyon varsa antibiyotik reçete edilir. Diş etleriniz, tartarlarınız temizlenir. Tartar temizliği önce yüzeyel sonra derin temizlik şeklinde yapılır. Bazı durumlarda diş etlerinize daha ciddi operasyonlar gerekebilir. Hatta ihtiyaç varsa bazı dişleriniz çekilebilir.
Diş eti hastalığı nasıl önlenir?
Diş eti hastalıklarını önlemenin en iyi yolu dişlerinizi ve diş etlerinizi mümkün olduğunca sağlıklı tutmaktır.
Bunu yapmak için:
- Ortalama olarak her altı ayda bir düzenli diş kontrollerinizi yaptırınız. Mümkünde diş kontrollerinize aynı diş hekimi ile devam ediniz.
- Şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durun. Özellikle akşamları alınan şekerli gıdalar dişlerde kalıntı bırakacaktır. Bu kalıntılar temizlenmezse zaman içerisinde diş çürüklerine sebep olacaktır. Şekerli gıdaların sadece yemek zamanlarında, ara sıra ve az miktarda tüketilmesi tavsiye edilir.
- Florürlü bir diş macunu ile dişlerinizi günde iki kez yaklaşık 2 dakika fırçalayın. Dişlerin fırçalanması esnasında diş etleri ve dilinde fırçalanması önerilir.
- Diş fırçanızı düzenli aralıklarla değiştirin.
- Yiyecek, kalıntı ve plağı çıkarmak için her gün diş ipi veya diş arası fırçası kullanarak dişlerinizin arasını temizleyin.
- Sigara kullanmayın. Sigara hem dişlerde sararma nedeniyle kozmetik sorun oluşturacak, hem de diş problemlerini daha da kötüleştirecektir. Diş müdahaleleri sonrası içilen sigara kanama sürelerini uzatacaktır.