Diş protezleri hakkında bilinmesi gerekenler

Çeşitli nedenlerle hasar gören ve kaybedilen dişlerden kaynaklı oluşan diş boşlukların kapatılması işlemidir. Akrilik veya metalden yapılabilir. Sabit ya da çıkarılabilir olabilir. Amaç boşluklardan dolayı oluşabilecek şekil bozukluklarını engellemek, yeme içme ve konuşma bozukluklarını önlemek, estetik bir görünüm kazandırmaktır.  Bu sayede yaşam kalitesi artırılır. Protezi hastanın ağzına uyum sağlaması önemlidir. Bu nedenle her hasta için özel ölçü alınır ve laboratuvarda hazırlanır. Bazen protezlere alışmak zaman alabilir. Protezler hazırlanırken kişinin diş rengine uygun tonda olmasına özen gösterilir. Bu sayede kişiye yeme içme fonksiyonlarında yardımcı olmasının yanında iyi bir görünüm ve psikolojik olarak destek sağlanmış olur.  

Ne zaman diş hekimine başvurmalıyım?  

Diş protezi genellikle acil bir durum değildir. Kırık, travma, yeme içme bozuklukları durumunda acil durumdan bahsedilebilir. Ancak acil olmasa da eksik dişler için en kısa sürede bir diş hekimine başvurulması faydalı olacaktır.  

Diş protezi yaptırmazsam ne olur?  

Diş protezi eksik kalan diş bölgesini tamamlamak için kullanılır. Bu boşluklar doldurulmaz ise yandaki  ve karşısındaki dişler zamanla bu bölgeye doğru büyüyebilir. Diş etlerinde şişme, çekilme, enfeksiyon görülebilir. Diğer dişlerde plak oluşumu, tartar, çürük problemleri görülebilir. Çene kemiğinde erime oluşabilir. Kişi yemek yeme, içme, konuşma problemleri yaşayabilir. Estetik olarak kötü bir görüntü oluşacaktır. Bu durum kişinin sosyal yaşantısını etkileyebilir, psikolojik sorunlar oluşturabilir, özgüven sarsılabilir.  



Bu nedenle ağızda eksik, kırık, ileri çürük diş varlığında bunların bir an önce düzeltilmesi fziksel ve psikolojik sağlığımız açısından faydalıdır. 

Diş protezi acı verir mi?  

Diş protezi hazırlık aşaması bazen ağrılı geçebilir. Dişlerin küçültülmesi, çekilmesi gibi işlemler anestezi altında yapılıyor olsa da işlem sonrası ağrı yaşanabilir. İşlem sonrası takılan protezlere uyum sorunu yaşanabilir. Bu dönemde ağrı, bazı bölgelerde ağız içi yaralar görülebilir. Bu bulgular geçicidir. Bunların varlığında mutlaka diş hekiminizden destek almanız gerekir.  

Diş protezi türleri nelerdir?  

Diş protezleri türü hastanın eksik diş sayısına, yaşına, ağız bakım alışkanlıklarına göre belirlenir. Hastanın ağız içerisinde dişlerin çok büyük kısmı çeşitli nedenlerle kaybedilmiş ise hareketli protez yapılır. Birkaç tane diş eksikliğinde sabit protez uygulanır. Esas olan kişinin sağlıklı dişlerini korumaktır. Hiçbir protez diş kişinin kendi sağlıklı dişi kadar fonksiyonel olmayacaktır.  

Sabit diş protezi 

Ağız içinde az sayıda dişinde kayıp olan kişiler uygulanır. Ağız içine protez sabit olarak yerleştirilir. Diş hekimi müdahalesi olmadan çıkarılamaz. Sabit protez uygulamalarında eksik dişin iki yanındaki dişler biraz küçülttürülür. Ardından küçültülen dişleri de içerek bir ölçü alınarak alçı kalıp çıkarılır. Laboratuvarda hazırlanan protez taslağı hastada denenir. Prova sonrası gerekli düzeltmeler yapılır. Son şekli laboratuvarda fırınlanıp hazırlanır ve hastanın ağzına yapıştırılır. Bazı protez türlerinde bilgisayar desteğinde üç boyutlu kalıplar hazırlanıp uygulanır.  

Sabit protez iki ya da üç seans sürer. Ortalama 10 günde hazırlanır ve takıldıktan sonra da birkaç defa kontrole çağrılır. Kontrollerde olası sorunlar tespit edilip düzeltmeler yapılır.  

Sabit protezin kişinin diş rengine uygun renk tonunda olması, diş ve etlerine tam oturması, çevre dokulara zarar vermemesi istenir.  

Sabit protezin kullanım ömrü kullanılan malzeme türü ve kişinin ağız bakım alışkanlıklarına göre değişir. Kullanılacak sabit protezin türü kişinin eksik diş sayısı, ağız bakım alışkanlıklarına göre belirlenir. Sıklıkla kullanılan sabit protez türleri şunlardır:  

Zirkonya Protez

Metal içerikli protezlere göre daha hafif bir materyalden yapılır. Işığı geçirme özelliği sayesinde daha beyaz, daha estetik bir görünüm elde edilir. Bilgisayar desteği ile yapıldığı için kişinin ağız yapısına daha fazla uyum sağlar. Dayanıklı bir malzemedir. Mine kaybı olan dişlere, implant üzeri protezlerde, ortodontik tedavinin mümkün olmadığı diş çapraşıklığı veya ayrılıklarında güvenle uygulanabilir. Ancak birden fazla eksik diş varlığında çok fazla tercih edilmez. Ayrıca karşılığında daha önceden yapılmış laminate protez varlığında da aşırı yüke maruz kalacağı için ezilme, kırılma riski artar.  

Porselen Protez

Bir veya birkaç tane eksik diş varlığında boşlukları doldurmak amacıyla kullanılır. Zirkonyuma göre porselen protezler daha ağırdır. Çeneye daha fazla yük bindirir. Altta yatan materyal metal olduğu için üzeri beyaz kaplamada hafif grimsi bir renk alır. İki yanda diş olması durumunda birden fazla diş boşluğu kolaylıkla kapatılabilir.  

Laminate Protez

Özellikle ön dişlerde diş kırığı, küçük diş boşluğu varlığında tercih edilir. Kırık alanın kapatılması veya diş aralığını kapatmak için dişlerin hafif büyütülmesi amacıyla diş üzerine kaplama işlemi yapılır. Dişlere müdahale son derece azdır.  

Hareketli diş protezi 

Ağız içinde eksik diş sayısının çok fazla olduğu ya da hiç diş olmadığı, sabit protez ile eksiklerin kapatılamadığı durumlarda, hareketli protezler tercih edilir. Hasta tarafından ihtiyaç halinde, yemek sonrası temizlik için veya geceleri çıkarılıp takılabilir. Hareketli protezlerde mevcut dişlerden veya dokulardan destek alınır.  



Farklı hareketli protez türleri vardır. Bunlar:  

Total Protez (Takma Diş)

Hastanın alt çene ya da üst çenesinde hiç diş yoksa uygulanır. Alt ve üst çene birlikte olabileceği gibi, hastanın ihtiyacına göre alt ya da üst çeneye ayrı ayrı da uygulanabilir. Total proteze uyum sağlamak bazen zordur. Özellikle alt çene protezlerin de uyum daha uzun sürede sağlanır. Hiç diş olmadığından protezin dişle desteklenmesi mümkün olmayacaktır. Bu durumda diğer dokulardan destek alınır. Çoğunlukla akrilik malzemeden kişinin ağız yapısına uygun ölçü alınır, alçı hazırlık yapılır. Laboratuvar da hazırlanan taslak hastaya denenir. Prova sonrası gerekirse düzeltmeler yapılır. Uygun protez taslağı laboratuvarda hazırlanıp fırınlanır. Son şekli hastanın ağzına yerleştirilir. Hastanın proteze uyumu 4-6 hafta kadar sürebilir. Bu süreçte hasta 4-5 defa diş hekimine kontrole gelir. Uyum sağlanamayan, çevre dokulara hasar veren kısımlar düzeltilir. Protez takılması sonrası ağız uyumu sağlanana kadar ilk günlerde tükürük salgısı artabilir. Konuşma farklılaşması, dudak ve yanaklarda doluluk hissi olabilir. Bunlar normaldir.  

Parsiyel Protez (Kancalı Protez) 

Ağız içinde birkaç tane dişin olduğu durumlarda kullanılır. Total protez gibi hazırlanır. Farklı olara varolan dişlerden de destek alınır. Dişe kroşe tellerle tutturulur. İhtiyaç halinde, yemeklerden sonra temizlik için, geceleri çıkarılabilir.  Zaman içerisinde tel kroşelerde gevşemeler olabilir. Diş hekimi gevşek bölümleri sıkılaştıracaktır.  

Geçici Protez 

Bazen protez öncesi hazırlık için diş çekimlerine ihtiyaç duyulur. Ancak çekilen diş dokularının iyileşmesi zaman alacaktır. Bu süre zarfında kişinin yeme içme fonksiyonlarını devam ettirebilmesi, estetik sıkıntı yaşamaması için kalıcı diş protezi  yapılana kadar geçici protez takılır. Ağız içi doku şişlikleri azaldıkça, iyileşme sürecinde geçici dişler ağız yapıları ile uyumsuz hale gelir, gevşemeler olur. Bu dönemde kalıcı diş protezi planlanır.  

İmplant Üstü Protez

Bazen bir ya da birkaç diş eksikliğinde çeneye implant uygulanır. İmplant çene içerisine vida uygulamasıdır. İyileşmesi yaklaşık 3 ay sürer. Üçüncü ayın sonunda vidaların üzerine porselen ya da zirkonyum protezler yapılır. Son dönemde total protez hastalarının hayatını kolaylaştırmak amacıyla hareketli protezleri sabit proteze dönüştürmek için de implant uygulamaları yapılmaktadır. Alt veya üst çenenin tamamına dört adet implant atılır. Bunlar destek olarak kullanılıp kalıcı protez yapılır. Hastanın uyumu daha fazladır. Sürekli takıp çıkarma sorunu kalkar.  

Diş protezi bakımı nasıl yapılır?  

Diş protezi başlangıçta yadırganır, ortalama 4-6 hafta içerisinde vücut yeni dişlerine alışacaktır. Diş hekiminiz süreç içerisinde diş protezinin bakımına ilişkin gerekli bilgilendirmeyi yapacaktır.  

Protezleri geceleri çıkarmanız gerekebilir. Ancak alışma dönemimde geceleri de takmanız faydalı olacaktır.  Geceleri dişleri çıkarmanızın nedeni diş etlerini dinlendirmek, tükürük salgısı nedeniyle oluşabilecek plak oluşumlarını, bakteri tutunmalarını azaltmaktır.  

Protezler çıkarıldıktan sonra nemli tutulmalıdır. Bu nedenle tercihen su da, protez nemlendirici solüsyonlarda veya nemli bir pamuk içerisinde tutulması önerilir. Bu şekilde protez malzemesinin kuruması ve şekil değiştirmesi önlenmiş olacaktır.  



Protez kullandığınız sürece ağız bakımına da önem vermeniz gerekir. Diş çürümesi, diş eti hastalığı ve diğer diş problemlerini önlemek için kalan dişlerinizi, diş etlerinizi ve dilinizi her sabah ve akşam florürlü diş macunu ile fırçalamalısınız. 

Diş protezi temizliği nasıl yapılır?  

Diş protezleri yemek artıklarını biriktirmek, plak oluşumuna zemin hazırlamak eğilimindedir. Bu durum ağız kokusu, diş eti hastalığı, diş çürümesi, oral aft kaynağı olabilir.   

Diş protezlerinin temizliği normal diş temizliği gibidir. Günde en az iki defa dişler fırçalanır. Yiyecek artıkları temizlenir.  

Diş protezi ile yemek yerken nelere dikkat etmeliyim?  

Yeni yapılmış diş protezleri ile yemek yemek ilk başlarda sizi zorlayabilir. Ağız içi yapıların diş protezine alışma döneminde küçük parçalar halinde ve yumuşak yiyecekleri tercih ediniz. Yemek yerken ağzın her iki tarafını da eşit kullanmaya çalışın. Sert yiyeceklerden, sakız veya yapışkan gıdalardan uzak durun. Kürdan kullanmayın. 

Diş protezine alıştıkça diğer yiyeceklere başlayabilirsiniz. 

Diş protezi için protez yapıştırıcısı kullanmalı mıyım? 

Protez yapıştırıcıları kısa süreli olarak hareketli protezleri sabit proteze dönüştürür. Eğer hareketli protez ağız içi yapılara uyum sağlamış, düşme oynama yoksa diş protez yapıştırıcısı kullanmaya gerek yoktur.  

Ancak oynama varsa bir yapıştırıcı ile sabitlemek gerekebilir. Diş hekiminiz size gerekli tavsiyelerde bulanacaktır.  

Diş protezi sonrası diş hekimine ne zaman kontrole gitmeliyim?  

Diş hekiminiz sizi kontrol zamanları konusunda bilgilendirecektir. Ancak:  

• Konuşurken takma dişleriniz tıklıyorsa, 
• Takma dişleriniz kayma eğiliminde veya artık tam olarak oturmadığını hissediyorsanız,  
• Takma dişleriniz sizi rahatsız hissettiriyorsa,  
• Takma dişleriniz gözle görülür şekilde aşınmışsa,  
• Diş eti kanaması veya ağız kokusu gibi diş eti hastalığı veya diş çürümesi belirtileriniz varsa diş hekiminize başvurun.