Diyet takviyesine ihtiyacım olup olmadığını nasıl anlarım?
Besin takviyelerinin ardındaki fikir, yeterli miktarlarda tüketilemeyen besinleri vücuda vermektir. Bu durum sağlıklı beslenememe hallerinde geçerlidir. Gıda takviyeleri vitaminler, mineraller, amino asitler, yağ asitleri ve hap, tablet, kapsül, sıvı vb. şeklinde verilen diğer maddeler olabilir.
Diyet takviyesi ürünleri çeşitli dozlarda ve farklı kombinasyonlarda mevcuttur. Bununla birlikte, vücudumuzun çalışması için her besin maddesinden yalnızca belirli bir miktar gereklidir ve daha yüksek miktarlar kesinlikle daha iyi değildir. Yüksek dozlarda bazı maddelerin yan etkileri olabilir ve zararlı hale gelebilir.
Takviyeler, hiçbir zaman dengeli ve sağlıklı bir diyetin yerine geçmez. Sağlıklı bir diyet, bol miktarda meyve, sebze, kepekli tahıllar, yeterli protein ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet, normalde iyi bir sağlık için gereken tüm besinleri sağlamalıdır. Ancak modern yaşam tarzı nedeniyle, herkes sağlıklı beslenmeyi başaramaz, bu nedenle bu tür insanlar vitamin ve mineral eksikliği yaşayabilir. Örneğin yeni doğan bebekte herhangi bir eksiklik gelişmemesi için gebelerin hamilelik döneminde ekstra demir ve folik asit ihtiyacı vardır. Yaşlı insanlar, yaşla birlikte vücut depolarında tükenme görüldüğü için takviyeye ihtiyaç duyabilirler. Bazı metabolik bozukluklardan mustarip insanlar, semptomlarını vb. iyileştirmek için takviyelere ihtiyaç duyarlar.
Diyet takviyeleri, sağlığınızı veya zindeliğinizi iyileştirmek için aldığınız herhangi bir maddedir. Bu takviyeler, hastalıkları veya sağlık koşullarını iyileştirmeyi amaçlamaz. Bazı istisnalarda Sağlık Bakanlığı’ndan ilaç olarak onay almış takviyeler olabilir.
Diyet takviyesi olarak kullanılan multivitaminlerin kanser veya kalp hastalığı riskinizi azaltmaya yardımcı olduklarına dair bir kanıt yoktur.
Multivitaminlerden yararlanabilecek kişiler şunları içerir:
- Hamile olan veya hamile kalmaya çalışan kadınlar.
- Emziren kadınlar.
- Ağır adet dönemleri olan kadınlar.
- Menopoza giren kadınlar.
- Hayvansal ürünleri yemeyen insanlar. Buna vejetaryenler ve veganlar dahildir.
- Kilo kaybı için gastrik bypass ameliyatı geçirmiş kişiler.
- Mide, karaciğer, pankreas veya safra kesesi hastalıkları olan kişiler.
- Sindirim sağlığı sorunları olan insanlar. Buna gastrointestinal hastalık, laktoz intoleransı veya gıda alerjileri dahildir.
Besin | Önerilen Günlük Miktar (RDA) |
Kalsiyum | 31-50 yaş arası kadın ve erkekler için 1.000 miligram (mg) |
50 yaş üstü kadınlar için 1.200 mg | |
51-70 yaş arası erkekler için 1.000 mg | |
70 yaşından büyük erkekler için 1.200 mg | |
Lif | Kadınlar için 25 gram (g) |
erkekler için 38 gr | |
Folik asit/Folat | 400 mikrogram (mcg) |
Demir | erkekler için 8 mg |
19-50 yaş arası kadınlar için 18 mg | |
51 yaşından büyük kadınlar için 8 mg | |
Magnezyum | 50 yaşından büyük kadınlar için 320 mg |
50 yaşından büyük erkekler için 420 mg | |
Potasyum | 50 yaşından büyük erkekler ve kadınlar için 4.700 mg |
A vitamini | Kadınlar için 2.310 uluslararası birim (IU) |
Erkekler için 3.000 IU | |
B12 vitamini | 2.4 mcg |
C vitamini | Kadınlar için 75 mg |
Erkekler için 90 mg | |
D vitamini | 600 ünite |
70 yaş üstü erkekler ve kadınlar için 800 IU | |
E vitamini | 15 miligram |
Bunların haricinde yüzlerce başka takviye mevcuttur. Bir dizi semptomu tedavi etmeyi vaat etmektedirler. Ancak, bu iddiaları destekleyecek yeterli kanıtlar genellikle bulunmamaktadır veya eksiktir. En popüler şifalı bitkilerden ve gıda takviyelerinden bazıları şunlardır:
- kondroitin sülfat
- koenzim Q10 (CoQ10)
- sindirim enzimleri
- ekinezya
- sarımsak
- gingko biloba
- ginseng
- glukozamin
- kava
- melatonin
- karayılan otu, dong quai ve soya gibi fitoöstrojenler
- probiyotikler
Diyet takviyesi almaya başlamadan önce mutlaka hekiminize danışın. O size gıda takviyelerinin yararlarını ve risklerini söyleyebilir. Buna karar vermek için bazı kan testleri yapmak gerekebilir. Halihazırda kullandığınız ilaçlar ve gıda takviyelerinin hepsinin farkında olun ve hekiminize bildirin. Çünkü bazı ilaçlar ve takviyeler birlikte alındıklarında yan etkilere sebep olabilir. Mevcut bazı hastalıklarınız örn. Kalp ve böbrek hastalıkları, bazı takviye gıdaları kullanmanız halinde tehlikeli bir gidişata dönüşebilir.
İçlerinde başka neler olduğunu bildiğinizden emin olmak için takviyelerdeki içerik listesini okuyun. Doktorunuz onaylamadıkça, etikette önerilen dozdan fazlasını almayın. Bir takviyenin “doğal” olarak tanıtılması, onun güvenli olduğu anlamına gelmez.
Örneğin, E vitamini ve beta-karoten açısından zengin besinler sağlıklıdır. Bununla birlikte, sağlık profesyonelleri kardiyovasküler hastalık ve kanserin önlenmesi için E vitamini veya beta-karoten alınmasını önermemektedir. Sigara içen veya akciğer kanseri riski taşıyan kişiler de beta-karotenden kaçınmalıdır. Akciğer kanseri risklerini artırabilir.
Kullanmaya karar verdiğiniz takviyenin Sağlık Bakanlığı’ndan ve yetkili kurumlardan onay alıp almadığını kontrol edin.
Diyet takviyeleri, aşırı miktarda kullanılmadıkları sürece genellikle güvenlidir. Bu özellikle yağda çözünen A ve E vitaminleri için geçerlidir. Etikette önerilen günlük miktarı kontrol edin. Çok fazla almak zararlı yan etkilere neden olabilir.
Bununla birlikte, bazı bitkisel takviyeler güvenli olmayabilir. Sizi hasta edebilecek bileşenler içerebilirler. Bunlar ilaçlar, steroidler veya östrojenler olabilir. Ürünler toksik veya zehirli maddeler bile içerebilir. Örnekler arasında arsenik, cıva, kurşun ve böcek ilaçları bulunur.
Diyet takviyeleri seçerken bilinmesi gerekenler:
Herhangi bir besin takviyesi seçmeden önce aşağıdaki noktayı dikkate almak önemlidir:
- Düzensiz kan parametrelerini ve eksikliklerini kontrol etmek için kan testi yaptırmak
- Belirli besinlerin takviyesini gerektirebilecek herhangi bir tıbbi semptom olup olmadığını kontrol etmek.
- Gereksinimlerinize göre doğru takviye dozu
- Sahte takviyelere dikkat etmek
- Sizin alerjik olabileceğiniz herhangi bir bileşen olup olmadığını kontrol etmek için içerik etiketini iyi okumak
- Bazı besinlerin yan etkilerini bilmek
- Herhangi bir ilaç kullanıyorsanız, ilaç besin reaksiyonu olup olmayacağını kontrol etmek
Herhangi bir takviyeye başlamadan önce bir diyetisyenden veya doktordan tavsiye almak her zaman daha iyidir.
Diyet takviyelerinden neden kaçınılmalıdır?
Yanlış gıda takviyesi kullanımı veya herhangi bir hekime danışmadan gıda takviyesi kullanımının genellikle yan etkileri vardır. Herhangi bir ameliyattan önce veya ilaçla birlikte alındığında daha da zararlı olabilir. Bazı insanlar yaşlılık korkusu veya kusursuz bir vücut arzusuyla aşırı doz alırlar. Birçok insan sağlığı nedeniyle birçok acı çekiyor. Bu durum onları çaresizlik içerisinde arayışa sürükleyebilmektedir. Bazı besin takviyeleri, belirli besinleri almanıza yardımcı olabilir, ancak yeşil sebzeler, meyveler ve etler gibi çeşitli besinlerin yerini alamazlar.
Gıda takviyeleri çoğunlukla maliyetlidir. Bu takviyelerin yerel şirketler tarafından üretilmesi genellikle tağşiş yoluyla gerçekleştirilmektedir. Kâr edebilmek için, katkı maddelerine saf olmayan kimyasallar karıştırılabilmektedir. Yapay kimyasal moleküllerin vücuda faydası doğal moleküllere göre daha zayıf kalmaktadır. Hekiminiz kullanmanız gerektiğini bildirmedikçe ek gıda takviyesine ihtiyacınız genellikle olmaz.
Bir sağlıklı gıda mağazasındaki satış elemanının, spor antrenörünüzün, komşunuzun veya takviyelerin riskleri konusunda eğitimli olmayan ve tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi sahibi olmayan diğer kişilerin tavsiyelerine kesinlikle kulak vermeyin.