Ebola Virüs Hastalığı
Ebola, vahşi hayvanlardan insanlara bulaşan, hastalananların yaklaşık yarısının ölümü ile sonuçlanan, aşı ile önlenebilen, viral, bulaşıcı, ciddi bir hastalıktır.
Hastalık Afrika’da (Liberya, Gine, Sierra Leone, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Güney Sudan, Fildişi Sahilleri, Uganda, Kongo, Nijerya Cumhuriyeti) zaman zaman salgınlar yapmaktadır.
Hastalığın görüldüğü bölgede yaşayanlar, bu bölgelere seyahat edenler ve Ebola Virüs hastaları ile temas edenler risk altındadır.
Ebola Virüs Hastalığı nasıl bulaşır?
Ebola virüsü yarasa, şempanze, goril, maymun, antilop, kirpi gibi enfekte vahşi hayvanların kan, salya, organları ile temas yoluyla insanlara bulaşır.
Hastalık yakın temas yoluyla insandan insana bulaşır. Bulaş yolları sıklıkla şunlardır:
- Enfekte hayvanların vücut sıvıları ile temas,
- Enfekte hayvanların kesilmesi, pişirilmesi, yenmesi,
- Hasta ya da ölü enfekte kişinin kan ve vücut sıvıları,
- Hasta ya da ölü enfekte kişinin vücut sıvıları ile kontamine nesneler,
- Hasta ya da ölü enfekte kişinin vücut sıvıları ile kontamine kişisel eşyalar (elbiseler, çarşaflar, çatal, bıçak, tabaklar, bardaklar vs,
- Yeterli enfeksiyon kontrol önlemi almadan tedavi uygulamaları,
- Enfeksiyon nedeniyle ölen kişilerin, yeterli önlem alınmadan yapılan defin işlemleri,
- Hasta ve hamile kadınlardan doğum yoluyla bebeğe bulaş,
- Hasta ve emziren anneden bebeğe bulaş,
- Hasta kişilerle cinsel temas yoluyla.
Deri bütünlüğü bozulmuş, yaralı kişiler temas halinde virüs geçer. Virüs hasta kişilerin kanlarında olduğu sürece bulaştırıcıdır.
Virüsün bulaşması ile hastalık belirtilerinin görülmesi arasında geçen süre 2-21 gündür.
Hastalar belirtilerin ortaya çıkması ile birlikte bulaştırıcılık başlar.
Ebola Virüs Hastalığı belirtileri nelerdir?
Hastalık belirtileri aniden başlar. Başlangıçta şunlar görülür:
- Yüksek ateş,
- Baş ağrısı,
- Boğaz ağrısı,
- Kas ve eklem ağrıları,
- Şiddetli kas zayıflığı.
Takip eden dönemde görülen belirtiler şunlardır:
- Mide ağrısı,
- Bulantı, kusma,
- İshal,
- Döküntü.
- Bozulmuş böbrek ve karaciğer fonksiyonu belirtileri,
- Bazı durumlarda hem iç hem de dış kanama (örneğin diş etlerinden sızma, kulaklardan, gözlerden, burundan kanama, kanlı kusma veya gaytada kan),
- Bozulmuş laboratuvar bulguları (beyaz kan hücresi ve trombosit sayılarında düşme, karaciğer ve böbrek fonksiyon testlerinde bozulma).
Ebola Virüs Hastalığı tanısı nasıl konur?
Hastalığın tanısı anamnez, muayene ve laboratuvar bulguları ile konur.
Hastalığın görüldüğü bölgede yaşama, bu bölgeye seyahat veya hasta kişilerle temas sorgulanır. Muayenede hastalık bulguları değerlendirilir.
Laboratuvarda hücre kültürlerinde virüs izolasyonu, ELISA ile antikor tespiti, antijen yakalama testleri, PCR testi, otomatik veya yarı otomatik nükleik asit testleri yapılabilir.
Tüm laboratuvar örneklerinin iyi muhafaza edilmesi bulaş riskinin azaltılması açısından önemlidir.
Hamilelik şüphesi olan hastalarda testlerin hızlıca yapılması ve tanının hızlı konması gerekir.
Ebola Virüs Hastalığı nasıl tedavi edilir?
Hastalığa spesifik bir tedavi yoktur. Hasta olduğundan şüphe edilenlerin veya tanı konulanların yoğun bakımda mutlak izolasyonu gerekir.
Tedavi esnasında sağlık çalışanları kişisel koruyucu ekipman kullanımına azami dikkat etmelidir.
Hastalığın tedavisinde dehidratasyonun giderilmesi, oksijen desteği verilir.
Hastalığın tedavisinde immunoterapi tedavisi uygulanması hususunda çalışılmaktadır.
Ayrıca iki adet monoklonal antibody üzerinde çalışılmaktadır.
Ebola Virüs Hastalığından nasıl korunurum?
18 yaş ve üzerine uygulanan bir aşı mevcuttur.
Aşı dışında alınabilecek önlemler şunlardır:
- Vahşi hayvanlar, bunların vücut sıvıları (kan vs), etlerine dokunmayın, pişirmeyin, yemeyin,
- Hasta olduğunuz kişilerden uzak durun,
- Sağlık çalışanı iseniz kişisel koruyucu ekipman kullanımını asla ihmal etmeyin,
- Ellerinizi sık sık sabun ve bol su ile yıkayın.
- Genel hijyen kurallarına riayet edin,
- Meyve ve sebzeleri yıkamadan yemeyin,
- Hasta kişilerle cinsel ilişkiye girmeyin,
- Hasta kişilerin eşyalarını kullanmayın, vücut sıvılarının bulaştığı nesneleri kullanmayın.
- Hasta kişilere kullanılan tıbbi cihaz ve aletleri başkalarına kullanmayın veya cihazları dezenfekte ederek kullanın.