El ayak ağız hastalığı
El, ayak, ağız hastalığı çocukluk çağının sık görülen bulaşıcı hastalıklarındandır. Hemen her yaş grubunda görülebilir. Ateş, cilt döküntüleri ile seyreder ve genellikle 7-10 gün içinde kendiliğinden iyileşir. En etkili korunma yöntemi hijyen ve hasta çocukların izolasyonudur.
El ayak hastalığı nasıl bulaşır?
El, ayak ve ağız hastalığı etkenleri enterovirüs ailesi içerisinde yer alan coxsackievirus, echovirus ve enteroviruslerdir. Hastalık her yıl özellikle ilkbahar ile sonbahar başı arasında görülmektedir. Hasta kişinin hapşırması ve öksürmesiyle, tükürükle, lezyonların olduğu deriye yakın temasla ve idrar-dışkı yoluyla bulaşır. Yaz aylarında enfekte havuz suları ciddi bir bulaş kaynağıdır.
El ayak ağız hastalığından nasıl korunuruz?
El ayak ağız hastalığından korunmanın en etkili yöntemi hijyen kurallarına uyulması, hasta çocukların izole edilmesidir.
Genellikle hastalığın ilk haftasında bulaş oranı en yüksektir. Mümkün ise hasta olan kişinin semptomatik dönemde yayılımı önlemek için evinde kalması, duyarlı kişiler ile temas etmemesi önerilir.. Duyarlı kişilerin bulaşı önlemek için su ve sabunla sık sık el yıkamaları, sık temas edilen yüzeyleri uygun şekilde dezenfekte etmeleri, temas ile kontamine olan objeleri, oyuncakları uygun şekilde dezenfekte etmeleri, ortak çatal, kaşık kullanımından ve yakın temastan (sarılma, tokalaşma) kaçınmaları gerekmektedir. Kontamine olduğundan şüphe edilen havuzlar kullanılmamalıdır.
Hasta çocuklar lezyonlar koruyuncaya kadar çocuk okula gönderilmemelidir.
El ayak ağız hastalığının belirtileri nelerdir?
Ateş, boğaz ağrısı, bademciklerde kızarıklık, kulak ve boğaz ağrısı, iştahsızlık, halsizlik bulguları ile birlikte ağız içerisinde aft, ağız çevresinde, avuç içi ve ayak tabanında görülen döküntüler ile karakterize bir klinik tablodur.
Döküntüler kırmızı, yuvarlak lezyonlar şeklinde olabildiği gibi bazen içi sıvı dolu veziküller şeklinde de görülebilmektedir. İlk 3 günün sonunda el, ayak ve ağız çevresinde suçiçeği benzeri, içi su dolu kabarcıklar dikkati çeker. Suçiçeğinden farklı olarak gövdede değil el, ayak ve ağız çevresinde oluşur. El ve ayak içleri, parmak aralarının yanı sıra ayak tabanlarını da kapsayan içi sıvı dolu kırmızı kabarcıklar ağrı, sızı ve kaşıntıya neden olur.
El, ayak ve ağız hastalığı çoğunlukla kendi kendini sınırlayan, ağır hastalık tablosuna neden olmayan bir viral hastalıktır. Hastalar 7 ile 10 gün içerisinde gelişen tüm bulguların kaybolması ile tamamen iyileşir. Oldukça nadir bir komplikasyon olarak viral veya aseptik menenjit kliniğine neden olabilmektedir.
El ayak ağız hastalığının tanısı nasıl konur?
Hastalığın tanısı hastanın anamnez, muayene ve laboratuvar bulguları ile konur.
Hastanın yaşı, çevresinde benzer hasta çocukların varlığı, havuz kullanımı hikayesi sorgulanır. Muayenede döküntülerin özellikleri, döküntülerin bölgesel dağılımı, klinik tablo değerlendirilir. Beklenenden daha fazla vaka görülmesi veya hastalığın oldukça nadir görülen aseptik menenjit gibi komplikasyonlarından şüphe edilmesi durumunda, nazofarengeal örnekler, döküntü içerisindeki sıvı ve gayta örneklerinden hastalığın laboratuvar tanısı yapılabilmektedir.
El ayak ağız hastalığı nasıl tedavi edilir?
Viral bir hastalık olduğu için sekonder bir bakteriyel enfeksiyon yoksa, tedavide antibiyotik kullanılmaz. Tedavi semptomlara yöneliktir. Semptomları hafifletmek için ateş düşürücü, ağrı kesici, boğaz için gargara veya sprey denenebilir. Kaşıntılar için ilaç tedavisi gerekebilir.
Bol sıvı takviyesi, düzenli beslenme, çorba gibi yumuşak gıdalar verilmesi ve istirahat önerilir.
Hastalık 7-10 gün içinde kendiliğinden sonlanır.