Gebelerde bulantı bazen önemli bir sorun olabilir. Gebeliğin erken belirtilerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sık görülen belirtilerindendir. Medya yapımlarında aniden midesi bulanan ve hemen kusmak için lavaboya koşan kadın görüntüsü seyirciye gebeliği hatırlatsa da, tüm gebelerde bulantı ve kusma bu kadar tipik değildir.
Gebelik bulantı ve kusması belirtileri anne adayları arasında, hatta aynı kadının farklı gebeliklerinde aynı şiddette olmayabilir. Çoğunlukla gebeliğin 5-8. haftalarında başlar, 10-12. haftalarında azalır ve 14. haftadan itibaren kaybolur. Ancak daha uzun hatta aylarca süren bulantı kusmalar olabilir.
Anne adayının yaşam kalitesini bozabilir. Bazen şiddetli kusmalar sıvı kayıplarına, beslenme bozukluklarına neden olabilir. Bu duruma gerekli müdahale zamanında yapılmazsa hem anne adayının, hem de bebeğin ciddi şekilde etkilenmesi söz konusu olabilir. Şiddetlibulantı kusmalar bazen altta yatan başka bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle iyi incelenmesi gerekir.
Gebelikte bulantı kusma genellikle sabahları görülür. Bu nedenle yaygın olarak “sabah bulantısı” şeklinde adlandırılır. Sabah erken saatlerde başlar ve gün içerisinde normale dönebilir. Çoğu uzman gebelikte sabahları görülen bulantı ve kusmanın nedenini aç olunmasıyla açıklamaktadır. Gece boyunca aç kalan vücut koku vs birçok şeye tepki vermektedir. Aslında bulantı ve kusma, gebelikle birlikte yaşanan hormonal değişimlere vücudun bir tepkisidir. 14. haftaya kadar vücudun bu değişimlere adaptasyonu sağlandıkça kaybolur.
Gebelerde özellikle ilk üç aylık dönemde ilaç kullanımının bebeğe olası olumsuz etkilerinden dolayı kısıtlanması, bulantı ve kusma için de tıbbi tedaviyi kısıtlar. Ciddi kusmalara bağlı önemli sıvı kayıpları dışında hastane ortamında müdahale gerekli olmayabilir.
Bu nedenle gebelikte bulantı, kusma şikayetleri ile en etkin mücadele yöntemi, anne adaylarının evde alacakları bazı önlemler olacaktır.
Gebelikte bulantı ve kusma ile mücadele için alınabilecek bazı önlemler:
- Havasız ve kokan bir ortam hiç kimse için hoş olmaz. Ancak bu durum gebeler için daha büyük sorun olur. Yataktan kalkınca bulantı ve bazen de kusma olur. Bu nedenle sabah kalktığınızda bulunduğunuz ortamı havalandırın. Temiz hava rahatlatır.
- Gebeliğin ilk dönemlerinde çoğu koku gebeler için bulantı kaynağıdır. Özellikle ağır kokular rahatsız edicidir. Bu koku kaynağı bir parfüm olabileceği gibi bir kokulu mendil de olabilir. Midenizi bulandırdığından şüphelendiğiniz her türlü koku kaynağını ortamdan uzaklaştırın.
- Bulantı hissi geldiğinde bazı nefes egzersizleri bulantı hissini rahatlatabilir. Burundan nefes alıp ağızdan vermek gibi bulantınızı azaltacak nefes egzersizleri yapın.
- Bazı kişilerde ağza diş fırçasını sokmak, diş macunu kullanmak, diş macunu koklamak mide bulantısı ve kusma nedeni olabilir. Bazen de diş fırçalamak bulantınızı artırabilir, fırçalamak yerine gargara yapabilirsiniz.
- Aç kalmak veya çok yemek bulantı kaynağı olabilir. Bu nedenle beslenmenize dikkat edin aç kalmayın, sık sık ama azar azar yiyin.
- Bazı bitkiler bulantı önleyici özellik gösterir. Bitki çayı içebilirsiniz, ancak bunu sağlık ekibinizin önerileri doğrultusunda yapın. Taze zencefil bu konuda faydalı olabilir.
- Limon yemek ya da koklamak faydalı olabilir,
- Yağlı, baharatlı, kızarmış yiyecekler bulantınızı artırabilir,
- Gece boyunca aç kalan, koku veya tatalara yönelik hassasiyeti artan gebeler için kahvaltı bazen sorun olabilir. Sabah kalkınca hemen kahvaltı yapmak yerine tuzlu kraker yemek faydalı olabilir,
- Pirinç patlağı da bulantınızı azaltabilir,
- Protein ve karbonhidrattan zengin bir beslenme programı önerilir,
- Tahıllar,
- Meyve, sebzeler,
- Hayvansal ürünler (yumurta, süt),
- B6 vitamini önerilir,
- Hafif tempolu yürüyüşler faydalıdır,
- Bol istirahat önerilir,
- Loş ışıklı veya karanlık bir ortamda iyi bir uyku bulantıyı azaltabilir,
- Uyanır uyanmaz hemen yataktan kalkmak bulantıyı artırır,
- Yemekten hemen sonra uzanılması bulantıyı artırır,
- Özellikle sık ve şiddetli kusmalar sıvı kaybı oluşturabilir. Sıvı kaybının kendisi debulantı kaynağı olabilir. Öğünler arasında bol sıvı alınmalıdır,
- Ağıza buz parçası almak rahatlatabilir,
- Sabah kalkınca bal ve bir çay kaşığı zencefil karışımı bulantıya iyi gelebilir,
- Gebelerde kansızlık riski artar. Bunun önlenmesi için gebelere demir ilaçları reçete edilebilir. Ancak demir tabletleri bulantıyı artırabilir. Bu durumu sağlık ekibinizle tekrar gösden geçirin, farklı doz veya formüller kullanılabilir.
- Kafeinin bulantıyı artırdığı ifade edilmektedir. Kafein içeren içeceklerden uzak durun.
- Her türlü stres bulantıyı artırır,. Stres faktörü iş ortamın, sosyal ortam, aile ortamı ya da arkadaş çevresi kaynaklı olabilir. Stres faktörlerinin düzeltilmesi gerekebilir. Bu konuda işyeri çalışanları, işverenler, arkadaşlar veya aile fertleri gebelere yardımcı olmalıdır.
- Rahat ve bol kıyafetler bulantınıza iyi gelebilir,
- Aromaterapi, masaj, akupunktur gibi yöntemlerin kişiyi rahatlatması yoluyla bulantıyı azalttığı söylenmektedir.
- El bileğinde belli noktalara basınç uygulayan bileklikler kullanılabilir.
- Bulantınız çok fazla, gündelik yaşantınızı etkiliyor, beslenme sorunları oluşturuyor ise mutlaka takip eden sağlık ekibiniz ile irtibat kurun.
Fotoğraf: Amina Filkins