Gebelik İzlemleri
Gebelikte Birinci İzlem:
Anne adayı ile takip edecek sağlık ekibinin ilk karşılaşmasıdır. Gebeliğin ilk tespitinde veya ilk 14 hafta içinde yapılması önerilen ilk takip muayenesidir.
Gebenin detaylı bir gebelik öyküsü alınıp muayenesi yapılır. Gebelik haftasına göre tetkikleri istenir.
Gebelik öyküsünde gebeye ilişkin bilgiler kayıt altına alınır:
- Gebenin yaşı,
- Kendisine ve yakınlarına ait iletişim bilgileri,
- Eğitim bilgileri,
- Yaşam alanına yönelik bilgiler (oturulan ev, ısınma durumu, tuvalet, banyo imkanları vs),
- Sosyal güvence,
- Meslek, çalışma koşulları,
- Ev ve işyerinin sağlık tesisine mesafesi (acil durumlara yönelik),
- Ailede kalıtsal geçiş gösteren hastalık varlığı,
- Kan hastalıkları,
- Kan grubu uyuşmazlıkları,
- Sigara kullanımı, alkol veya madde bağımlılığı,
- Psikiyatrik hastalıklar,
- Kronik hastalık hikâyesi (tansiyon yüksekliği, diyabetes mellitus, epilepsi, kalp damar hastalıkları, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları vs),
- Alerji hikayesi,
- Geçirilmiş hastalıklar (paraziter, viral, verem vs),
- Geçirilmiş kadın doğum hastalıkları, operasyonlar, biyopsiler,
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar,
- Kullanılan ilaçlar,
- Aşılama durumu (tetanoz, hepatit B, kızamık, kızamıkçık aşıları vs),
- Organ nakli, kan nakli hikâyesi,
- Kanser tarama testlerine ilişkin bilgiler.
Ayrıca daha önceki gebeliklere ilişkin bilgiler araştırılır:
- Akraba evliliği,
- Önceki gebelik ve doğumları,
- Çoğul gebelik hikayesi,
- Son gebelik bilgileri (tarihi, doğum şekli vs),
- Ölü doğum hikayesi,
- Erken doğum hikayesi,
- Yardımcı üreme teknikleri kullanımı,
- Daha önce uygulanan korunma yöntemleri,
- Gebelikler ve doğumlar esnasında yaşanan sıkıntılar,
- Önceki bebeklerinde emzirme öyküsü,
- Son adet tarihi,
- Adet düzeni,
- Gebeliğe bağlı şikayetler (bulantı, kusma, mide yanması, sık idrara çıkma vs),
- Son gebelikte geçirilen hastalıklar, kullanılan ilaçlar,
- Son gebelikte yapılan seyahatler.
Muayenede hastanın kan basıncı, boy, kilo bulguları kayıt altına alınır. Kansızlık bulguları araştırılır. Karaciğer, böbrek, kalp ve damar hastalıklarına ilişkin muayene bulguları değerlendirilir. Kanama bozuklukları, pıhtılaşma sorunları, kronik hastalıklar açısından muayene bulguları incelenir.
Gebelik ilk izleminde yapılacak laboratuvar testleri şunlardır:
- Tam kan sayımı (anemi, trombosit sorunları vs),
- Tam idrar tetkiki (enfeksiyon, böbrek hastalığı vs),
- Kan grubu tayini (Rh uyuşmazlığı açısından Coombs testi),
- Cinsel yolla bulaşan hastalık testleri (sifiliz vs),
- HBsAg (Hepatit B),
- HIV/AIDS testi,
- Tiroid testleri (TSH),
- Kan glukoz testi (açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, şeker yükleme testi, HbA1C),
- Karaciğer fonksiyon testleri,
- Böbrek fonksiyon testleri,
- Down sendromu tarama testleri.
Görüntüleme testleri yapılır:
- Ultrasonografi (ense saydamlığı bakılır)
Öykü, muayene ve laboratuvar testleri birlikte değerlendirilir. Her bir gebeye ilk izlem için en az 30 dakika ayrılması önerilir. Sonuca göre riskli gebelik şüphesi varsa uzman hekim kontrolü önerilir.
Gebeye gebelik, olası sorunlar, bunlarla mücadele yöntemleri, beslenme gibi konularda bilgilendirme yapılır. Gerekirse gebelik sınıflarına alınarak ayrıntılı bilgilendirme yapılabilir. Ayrıca psikolojik destek, çift terapileri uygulanabilir.
İhtiyaç varsa D vitamini takviyesi başlanır. Tetanoz aşılaması değerlendirilir, yapılmamış ise aşılama programı başlatılır.
Gebelikte İkinci İzlem:
Gebeliğin 18-24. haftaları arasında yapılması önerilir.
İlk izlemde alınan bilgiler gözden geçirilir. Atlanan, eksik bırakılan hususlar tekrar değerlendirilir. Özellikle geçmiş gebeliklere ve doğumlara ilişkin bilgiler ayrıntılı incelenir. Sigara, alkol, madde, ilaç kullanımının tekrar sorgulanması önemlidir.
Mevcut gebelik değerlendirilir. Gebenin şikâyetleri araştırılır. Baş etme yöntemleri anlatılır. Özellikle gebeliği riske atacak belirtiler incelenir. Anne adayının beslenme alışkanlıkları değerlendirilir.
Muayenede kan basıncı düzeyi, kilo alımı, varsa şikâyetlerine ilişkin bulgular değerlendirilir. Ayrıca gebelik haftasına göre rahim büyüklüğü hesaplanır. İstenilen düzeyde olmayan değerler için ileri araştırma ihtiyacı olabilir.
Gebelik ikinci izleminde yapılacak laboratuvar testleri şunlardır:
- Tam kan sayımı (anemi, trombosit sorunları vs),
- Tam idrar tetkiki (enfeksiyon, böbrek hastalığı vs),
- Kan glukoz testi (açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, şeker yükleme testi, HbA1C),
- Alfa fetoprotein (nöral tüp defekti),
- Karaciğer fonksiyon testleri,
- Böbrek fonksiyon testleri,
- Down sendromu tarama testleri (yapılmamışsa).
Görüntüleme testleri yapılır:
- Ultrasonografi ( amniyon sıvısı miktarı, fetüs sayısı, bebeğin kalp atımı, plasentanın yerleşimi vs),
İhtiyaç varsa ve ilk izlemde başlanmamış ise, D vitamini takviyesi başlanır. Tetanoz aşılaması değerlendirilir, yapılmamış ise aşılama programı başlatılır.
Gebelikte Üçüncü İzlem:
Gebeliğin 28-32. haftalarında yapılması önerilir.
İlk iki izlemde alınan gebelik öyküsü değerlendirilir. Özellikle sigara, alkol, madde, ilaç kullanımı tekrar sorgulanır. Gebenin şikâyetleri araştırılır. Baş etme yöntemleri önerilir. Gebeliği riske atacak kanama vs belirtiler sorgulanır.
Muayenede kan basıncı düzeyi, kilo alımı, varsa şikâyetlerine ilişkin bulgular değerlendirilir. Ayrıca gebelik haftasına göre rahim büyüklüğü hesaplanır. İstenilen düzeyde olmayan değerler için ileri araştırma ihtiyacı olabilir.
Ödem kontrolü yapılır. Özellikle bacaklarda şişlikler değerlendirilir.
Gebelik üçüncü izleminde yapılacak laboratuvar testleri şunlardır:
- Tam kan sayımı (anemi, trombosit sorunları vs),
- Tam idrar tetkiki (enfeksiyon, böbrek hastalığı vs),
- Kan glukoz testi (açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, şeker yükleme testi, HbA1C),
- Karaciğer fonksiyon testleri,
- Böbrek fonksiyon testleri.
Görüntüleme testleri yapılır:
- Ultrasonografi ( amniyon sıvısı miktarı, fetüs sayısı, bebeğin kalp atımı, plasentanın yerleşimi vs),
Gebelikte Dördüncü İzlem:
Gebeliğin 36-38. haftalarında yapılması önerilir.
Önceki izlemlerde alınan gebelik öyküsü değerlendirilir. Özellikle sigara, alkol, madde, ilaç kullanımı tekrar sorgulanır. Gebenin şikâyetleri araştırılır. Baş etme yöntemleri önerilir. Gebeliği riske atacak kanama vs belirtiler sorgulanır.
Muayenede kan basıncı düzeyi, kilo alımı, varsa şikâyetlerine ilişkin bulgular değerlendirilir. Ayrıca gebelik haftasına göre rahim büyüklüğü hesaplanır. İstenilen düzeyde olmayan değerler için ileri araştırma ihtiyacı olabilir.
Ödem kontrolü yapılır. Özellikle bacaklarda şişlikler değerlendirilir. Emzirme işlemi açısından meme kontrolü yapılır.
Gebelik dördüncü izleminde yapılacak laboratuvar testleri şunlardır:
- Tam kan sayımı (anemi, trombosit sorunları vs),
- Tam idrar tetkiki (enfeksiyon, böbrek hastalığı vs),
- Kan glukoz testi (açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, şeker yükleme testi, HbA1C),
- Karaciğer fonksiyon testleri,
- Böbrek fonksiyon testleri.
Görüntüleme testleri yapılır:
- Ultrasonografi ( amniyon sıvısı miktarı, fetüs sayısı, bebeğin kalp atımı, plasentanın yerleşimi vs),
Fotoğraf: Ashton Mullins