Hamilelikte ilaç kullanımı
Hamilelik sırasında alınan ilaçların çoğu plasentayı geçerek bebeğe ulaşır. Bazı ilaçlar ve diğer bazı kimyasal maddeler gebe kadınlar tarafından alındıklarında plasentadan fötal dolaşıma geçerek fötusta malformasyonlara neden olurlar. Malformasyon, vücudun geniş bir bölümünde, organın bir kısmında veya bütününde doğuştan anormal gelişim sonucu morfolojik bir hasar olmasıdır. Bu duruma teratojenezis adı verilir. Teratojenezis oluşturan ilaç ve diğer etkenlere teratojen denilir. Bazı kimyasal maddeler ise ön teratojendir. Yani kendisi doğrudan teratojen olmasa da parçalandıklarında ortaya çıkan ürünler teratojendir.
Plasenta ilaçlar için oldukça geçirgen yapıdadır. Birçok ilaç plasentadan fetüse geçebilir. Ancak ilaçların büyük bir kısmı teratojen değildir.
Bir ilacın teratojen olması için ilacın alındığı andaki gebelik gelişim aşaması, ilaç veya kimyasal maddenin alınan dozu ve embriyonun genetik yapısı faktörleri çok önemlidir. İlk iki haftada teratojen etki oluşmuşsa bebek genellikle kaybedilir. Üçüncü ve sekizinci haftalar arasında fetüsün en hassas dönemidir. Bu dönemde teratojen etki meydana gelirse beyinde hasar meydana gelir ve santral sinir sistemi hasarları oluşur. Risk 13. Haftaya kadar devam eder. 13. Haftadan itibaren doğuma kadar olan teratojen maruziyeti ise daha çok büyümeyle ilgili veya işlevsel bozukluklara neden olur.
Birçok kadın hamile olduklarının farkına bile varmadan ilaç almakta, bu da herhangi bir yan etkinin ne zaman ortaya çıktığını ve belirli bir ilacın gelişim bozukluğuna veya fetal kayba katkıda bulunup bulunmadığını kesin olarak belirlemeyi zorlaştırmaktadır. Bu nedenle hamileyken ağrı kesiciler de dahil olmak üzere herhangi bir ilaç almadan önce, uygun olup olmadığını eczacınıza, ebenize veya aile hekiminize danışın. Hamilelik sırasında ilaç alıp almamaya karar verirken, o ilacın bebeğiniz üzerindeki olası etkilerini öğrenmek önemlidir.
Hamilelik döneminde kullanılabilmesi açısından ilaçlar kategorilere ayrılmıştır. Bu kategoriler:
A.İnsanlarda yapılmış kontrollü çalışmalar mevcut olup fetal risk olmayan ilaçlar
B.İnsanlarda kontrollü çalışma yok; hayvan çalışmalarında fetal risk yok.
C.İnsanlar ve hayvanlarda kontrollü çalışmalar yok ya da sadece hayvanlarda fetotoksik etkisi gösterilmiş; insanlarda fetal risk kanıtı yok.
D.İnsanlarda fetal risk oluşturduğuna dair kanıt mevcut; yarar-zarar oranına bakılarak kullanılmalı.
X.İnsanlarda ve hayvanlarda fetal anomaliye yol açtığı gösterilmiş; gebe kadında kullanımı yüksek riskli ve kontrendike.
Bu kategorilere ayırma uygulaması 2015 yılından itibaren değiştirilmiş ve yeni gebelik dönemi ilaç riski kategorileri aşağıdaki şekle dönüşmüştür.
- Hamilelik (Doğum ve Doğum dahil)
- Emzirme (Emziren Anneleri içerir)
- Üreme Potansiyeline Sahip Dişiler ve Erkekler
- Gebelik testi
- Doğum kontrolü
- Kısırlık
Bu uygulama ile artık ilaçlar gebelik öncesi, gebelik ve gebelik donrası dönemlerdeki kullanımları ve etkilerine dair ayrıntılı güvenlik bilgilendirmeleri içermelidir. Yani her bir dönem için kullanılacak ilacın güvenli olup olmadığı değerlendirilir ve karar verilir.
Şimdiye kadar ilaçların çoğu hamilelik sırasında önerilmemektedir. İlaç yazan tüm sağlık çalışanlarının, hamile hastayı, önce sağlayıcıyla konuşmadan herhangi bir ilacı, reçeteli veya reçetesiz ilaç almaması konusunda eğitme sorumluluğu vardır.
İlacınızı almayı bırakmak da hem size hem de bebeğinize zarar verebilir. Bebek sahibi olmaya çalışıyorsanız veya zaten hamileyseniz, her zaman şunları yapmanız önemlidir:
- Reçeteli ilaçları veya satın aldığınız ilaçları almadan önce doktorunuza, ebenize veya eczacınıza danışınız.
- Herhangi bir şey yazmadan veya size tedavi uygulamadan önce doktorunuzun, diş hekiminizin veya başka bir sağlık uzmanınızın hamile olduğunuzu bildiğinden emin olun.
- Düzenli ilaç kullanıyorsanız, ideal olarak bebek sahibi olmaya başlamadan önce veya hamile olduğunuzu öğrenir öğrenmez derhal doktorunuzla konuşun.
Hamileyken hangi ilaçları alabilirim?
Hamilelik sırasında ilaç tedavisi gerektiren rahatsızlıklarınız olabilir . Bazı ilaçların hamilelik sırasında kullanılması güvenli değildir.
Hamileyseniz herhangi bir reçeteli veya reçetesiz ilacı başlatmadan, durdurmadan veya değiştirmeden önce doktorunuzla veya eczacınızla konuşmanız önemlidir.
İşte hamilelik sırasında bazı yaygın ilaçlar ve bunların kullanımıyla ilgili bilgiler.
- Parasetamol hamileliğin her aşamasında güvenli kabul edilir.
- İbuprofen ve diğer steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), doktorunuz reçete etmedikçe hamilelik sırasında kullanılmamalıdır.
- Bazı öksürük ilaçları hamilelik sırasında güvenlidir ancak tamamen güvenli değildir. Hamileyseniz ve soğuk algınlığı semptomları nedeniyle kendinizi çok iyi hissetmiyorsanız, tavsiye için doktorunuza veya eczacınıza danışınız.
- Tuzlu burun spreylerinin hamilelik sırasında kullanılması güvenlidir. Dekonjestan burun spreylerinin (tıkanmış bir burnu rahatlatmak için kullanılır) hamilelik sırasında kullanılması genellikle güvenlidir, ancak gene de tavsiye için eczacınıza danışın.
- Psödoefedrin ve fenilefrin gibi oral dekonjestan ilaçlar hamilelik sırasında önerilmez.
Pek çok bitkisel veya tamamlayıcı ürün veya ilaç ve bunların hamilelikteki güvenliği hakkında sınırlı bilimsel bilgi bulunmaktadır. Hamilelik sırasında bitkisel ilaçlar kullanmayı düşünüyorsanız, bunları almadan önce doktorunuza veya eczacınıza bunların güvenliği konusunda danışmanız önerilir.
Hamilelikte bitkisel ve homeopatik ilaçlar ve aromaterapi
İlaçların doğal olması onların hamilelikte güvenli olduğunu ifade etmez. Tüm “doğal” ilaçlar veya tamamlayıcı tedaviler hamilelikte güvenli değildir.
Kullanılan ürünler yüksek kalitede olmayabilir veya kurşun gibi zararlı olabilecek başka maddeler içerebilir. Bitkisel, homeopatik veya aromaterapi ilaçları veya terapileri kullanıyorsanız ebenize, doktorunuza veya eczacınıza söyleyiniz. Bu terapileri kullanmaya karar verirseniz, her zaman kalifiye bir uygulayıcıya danışmalısınız. Herhangi bir tedaviyi görüşmeden önce hekiminize hamile olduğunuzu söylemelisiniz.
Hamilelik döneminde kullanılan bazı antibiyotikler ve risk durumları:
Penisilinler gebelikte kullanılabilir mi?
Penisilinler +/- Beta laktamaz inhibitörleri antibiyotikler grup B kategorisindedir. Plasenta yoluyla fetüse geçebilirler. Fetüste bilinen herhangi bir anormal etkisi yoktur. Bu durum asla sorun olmayacağını ifade etmez. Gebenin penisilin alerjisi yoksa zaruret halinde kullanılabilir. Penisilin grubu antibiyotikler, Augmentin, Amoklavin, Amoksilav, Klavulonat,Klavupen, Klamoks. Alfasid, Alfasilin, Alfasid, Ampisid, Ampisina, Azosilin, Bakamsilin, Combicid, Devasid gibi ilaçlardır.
Sefalosporinler gebelikte kullanılabilir mi?
Sefalosporinler antibiyotiklerdir ve grup B kategorisindedir. Plasenta yoluyla fetüse geçebilirler. Fetüste bilinen herhangi bir anormal etkisi yoktur. Bu durum asla sorun olmayacağını ifade etmez. Gebenin sefalosporin alerjisi yoksa zaruret halinde kullanılabilir. Penisilin alerjisi olan hastalarda zaman zaman sefalosporin alerjisi de görülebilmektedir. Sefalosporin içeren antibiyotikler, Sefazol, Cefamezin, Maksiporin, Cefozin, İespor, Cefradur, Duricef, Maksipor, Sef, Sefril, Keflin, Mefoxin, Zinnat, Multisef, Oraceftin, Aksef, Cefaks, Ceclor, Kefsid, Losefar, Serozil, Cephaxon, Forsef , İesef, Nevakson, Unacefin, Desefin, Cefobid, Primasef, Sulperazon, Claforan, Sefagen, Sefoksim, Betaksim, Sefotak, Taxocef, Fortum, Seftaz, Cefizox, Suprax, Zimax, Maxipim, Unisef, Zevtera, Omvelin gibi ilaçlardır.