Hashimoto tiroiditi nedir?
Hashimoto tiroiditi, tiroid bezinin hücrelerine karşı bağışıklık sisteminin olumsuz yanıt göstermesi nedeniyle tahribata sebep olması nedeniyle gelişmektedir. Hipotiroidizmin, iyot alım eksikliğinden sonra, en sık görülen nedenleri arasındadır. Hashimoto tiroiditinde tiroid dokusuna saldıran antikorlar, doku tahribatına ve fibrozise neden olur. Fibrozis gelişen bölgelerde tiroid hormonu üretimi azalır.
Hashimoto tiroiditi bazen vücudun diğer organlarında da görülen otoimmün hastalıklar komplekslerinin bir parçası olabilmektedir. Özellikle MEN Tip 2’nin bir parçası olabilmektedir. Bu nedenle olası diğer hastalıkların da araştırılması gerekebilir. Hatta pernisiyöz anemi, adrenal yetmezlik ve çölyak hastalığı ile de ilişkili olabilmektedir.
Hashimoto tiroiditi kadınlarda 4 kat daha sık görülür. %80 oranında genetik yatkılığa bağlı, %20 oranınca çevresel faktörlere bağlı geliştiği düşünülmektedir.
Hashimoto hastalığında, tiroid bezinde lenfosit hücre miktarı artar. Lenfositlerin tiroid bezine immün reaksiyonu sonucu tiroid dokusunda fibrozis gelişir. Normal bütünlüğü bozulan tiroid dokuları, tiroid hormonu üretemez hale gelirler. Bu nedenle de hastada hipotiroidi gelişir.
Hashimoto tiroiditinin belirtileri ve teşhisi:
Hashimoto hastalarında, immün reaksiyona bağlı bulgular görülür. Tiroid hormonları azaldığı için, tiroid hormon salgılanmasını uyaran TSH hormon seviyesi yükselmiştir. Ayrıca kanda bu immün reaksiyona bağlı antikor yükseklikleri de görülebilir. Özeelikle akut aktif fazda kanda antitiroid peroksidaz (anti-TPO) antikoru yüksekliği görülebilir.
Tiroid görüntülemelerinde, tiroid bezinin simetrik büyüdüğü, tiriod kapsülünün sağlam kaldığı, nekroz veya kalsifikasyon olmadığı görülür.
Hashimoto hastalığının doku ve organlardaki belirtileri değişkendir. Hastalığın başlangıç evrelerinde tiroid dokularının aşırı yıkımına bağlı olarak, tiroid dokularındaki tiroid hormonları kana salınır. Bu salım evresinde hastalarda hipertiroidi alevlenmeleri dahi görülebilir. İlerleyen aşamalarda bu salınım sona erer ve hastalarda hipotiroidi belirtileri gelişebilir.
Hashimoto tiroiditine bağlı gelişen hipotiroidinin nadir ama belirgin özelliği dokularda glikozaminoglikan birikime bağlı ödemdir. Nadir ve ağır vakalarda görülür. Cilt kuruluğu da görülebilir.Saçlar kuru, kaba, donuk ve kırılgan olabilir. Bazen alopesi de gelişebilir.
Hipotiroidi gelişimine bağlı kalbin pompa gücü azalacağından, kalp atımları yavaşlayabilir. Bu hastalarda çabuk yorulma, efor dispnesi, kaz zayıflığı ve güçsüzlük görülebilir.
Hashimoto tiroiditinde bazen belirtiler çok hissedilmeyebilir. Daha hafif seyredebilir. Erken dönemde hastalar kabızlık, yorgunluk, kuru cilt ve kilo alımını ifade edbilirler. İlerleyen dönemlerde soğuğa tahammülsüzlük, terlemede azalma, periferik nöropati, azalmış enerji, depresyon, bunama, hafıza kaybı, kas krampları, eklem ağrısı, saç dökülmesi, apne, menoraji ve guatr büyümesi nedeniyle boyunda basınç belirtileri ses kısıklığı gibi semptomlar belirginleşir.
Hashimoto tiroiditinin teşhisi için tiroid hormon profili incelenerek başlanır. Genellikle TSH yükselmiş ve T3,T4 düşüktür. Anti-tiroid peroksidaz ve anti-tiroglobulin antikorları yükselmiştir. Ancak hastaların %10’unda bu antikorlar negatif olabilir.
Bazı hastalarda böbrek fonksiyonları da bozulabilir. Kanda anemi görülebilir. Prolaktin seviyeleri yükselebilir.
Hashimoto tiroiditinde tiroid ultrasonografisi de yapılabilir. Ultrasonografi ile tiroid boyutu, eko dokusunu ve tiroid nodüllerinin olup olmadığı değerlendirilir.
Hashimoto tiroiditinin tedavisi:
Hashimoto tiroiditinin hipotiroidi evresinde dışardan tiroid hormon replasmanı yapılarak, hipotiroidi belirtileri baskılanabilir. Erken dönemde gelişen hipertiroidi için, tiroid hormon seviyesi ve klinik belirtilere göre, gerekirse antitiroid tedavi uygulanabilir.
Hipotiroidi için günlük uygun dozda levotiroksin yeterlidir. Levotiroksin, emilimin azaltmaması için tek başına içilmelidir. Özellikle mide asidini azaltan ilaçlar emilimi yetersiz hale getirebilir.Gebelerde ve kısa bağırsak sendromu olan hastalarda levotiroksin dozunu artırmak gerekebilir.
Hashimoto tiroiditi hastaların yaklaşık 3’te birinde otoimmün gastrit vakaları da görülmektedir. Hatta gastrite bağlı demir eksikliği anemisi gelişebilir. Levotiroksin verilen hastalarda tiroid hormon seviyesi takip edilmelidir. Ayrıca hashimoto hastalarında lenfoma gelişimi riskine karşı boyun muayenesinin peridodik olarak tekrarlanması gerekebilir.