Japon Ensefaliti
Culex türü sivrisineklerin ısırması ile bulaşan, beyin iltihabına yol açan, kalıcı nörolojik hasar ve ölüm ile sonuçlanabilen, aşı ile önlenebilir, viral, bulaşıcı bir hastalıktır.
Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Uzak Doğu’da daha sık görülür.
Hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat nedeniyle hastalık çok fazla görülmez.
Hastalık bu bölgelerde domuz çiftlikleri ve pirinç tarlalarında çalışan, kırsal alanlarda yaşayan kişilerde görülür ve çoğu 15 yaş altındadır.
Japon ensefaliti için yüksek riskli ülkeler hangileridir?
- Çin
- Myanmar (Burma)
- Tayland
- Vietnam
- Kamboçya
- Laos
- Nepal
- Hindistan
- Filipinler
- Sri Lanka
- Malezya
- Endonezya
Japon ensefaliti nasıl bulaşır?
Japon ensefaliti virüsü domuzlarda ve yabani kuşlarda bulunur. Enfekte hayvanları ısıran culex türü sivrisineklerin ısırmasıyla insana geçer. İnsandan insana, hayvanlardan direkt insana bulaşmaz. Bulaş sıcak mevsimlerde daha fazla görülür. Pirinç tarlalarının olduğu bölgelerde yağışlı dönemler ve hasat öncesi dönem risklidir. Virüsün bulaşması ile hastalık belirtilerinin ortaya çıkması arasında geçen süre 4-14 gündür.
Japon ensefaliti belirtileri nelerdir?
Hastalık çoğu kişide belirti vermez veya çok hafif belirtiler olur. %1 hastada belirtiler görülür. Sık görülen belirtiler şunlardır:
- Yüksek ateş,
- Ani başlangıçlı baş ağrısı,
- Oryantasyon bozukluğu,
- Ense sertliği,
- Titreme,
- Konuşamama,
- Kasılmalar,
- Koma,
Çocuklarda başlangıç belirtiler karın ağrısı ve kusma şeklinde olabilir.
Belirtileri şiddetli seyreden hastalarda ölüm %30 kadardır. Kalıcı nörolojik hasar (kişilik değişiklikleri, öğrenme güçlükleri, felç, kas zayıflığı vs) oluşabilir.
Japon ensefaliti tanısı nasıl konur?
Hastalığın tanısı anamnez, muayene ve laboratuvar bulguları ile konur. Hastalığın görüldüğü bölgede yaşama veya bu bölgelere seyahat sorgulanır. Ensefalit bulguları değerlendirilir. Kesin tanı için kan ve beyin omurilik sıvısında antikor tayini ile olur.
Japon ensefaliti tedavisi nasıl yapılır?
Japon ensefalitinin spesifik bir tedavisi yoktur. Tedavi semptomlara yöneliktir. Hasta stabilize edilir, sıvı, oksijen ve ilaç desteği sağlanır. Tedavi genellikle hastane şartlarında yapılır.
Japon ensefalitinden nasıl korunurum?
Hastalıktan korunma aşı uygulaması ve sivrisinek kontrolü ile mümkündür. Hastalığın yaygın olduğu bölgelerde aşı özellikle tavsiye edilir. Halen dört farklı tür aşı kullanımdadır. Genellikle 18-64 yaş grubuna bir ay arayla iki doz uygulanır.
Aşı tavsiye edilen gruplar:
- Yüksek riskli ülkeye bir aydan uzun süren seyahat edenler,
- Muson yağmurları döneminde yüksek riskli ülkelere seyahat edenler,
- Yüksek riskli ülkede domuz çiftliği, pirinç tarlalarını ziyaret edenler,
- Yüksek riskli ülkede kamp yapanlar,
- Laboratuvar çalışanı.
Hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat edeceklerin, seyahat öncesi ülkelerinin sağlık kuruluşlarından destek almasında fayda vardır. Hangi bölgelerde hastalığın görüldüğü, seyahat öncesi, seyahat esnasında ve dönüşte yapması gerekenlere ilişkin sağlık profesyonelleri yardımcı olacaktır.
- Sivrisinek üreme odaklarının ilaçlanması, sprey ya da losyon sivrisinek kovucu kullanılması, pencere ve kapılara sineklik takılması, yatarken cibinlik kullanılması gibi vektör kontrol önlemleri alınır.
- Hastalığın olduğu bölgelerde sivrisinek sokmalarını önlemek üzere uzun kollu elbiseler ve pantolon giyilmesi önerilir.
- Kan transfüzyonu, organ nakli veya cerrahi işlemlerde tek kullanımlık, kontamine olasılığı olmayan aletlerin kullanılması hastalık bulaşını önler.
- Hasta kişileri tedavi eden sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipman kullanımına riayet etmesi önemlidir.
- Riskli bölgelerde bebek arabalarında ya da taşıma çantalarında sivrisinek sokmalarına karşı önlemler alınmalıdır.
- Sivrisinek kovucu sprey ya da losyonların üretici talimatlarına uygun kullanılması hususuna dikkat edilmelidir.