Kafa Travması
Düşme veya bir cismin çarpması sonucunda beyin, kafatası veya saçlı deri de hafif ya da ciddi yaralanma, hasar oluşumudur. Çoğu kafa travması hafif belirtilerle seyreder, ancak bir kısmında ciddi beyin hasarı hatta ölüm gerçekleşebilir.
Kafatası içerisinde taşıdığı organların hayati organlar olması, damarlanmasının fazla olması nedeniyle travma açısından dikkat edilmesi gereken bir yapıdır. Kafatası travması bulguları bazen geç ortaya çıktığından basit dahi olsa tüm kafa travmaları dikkatli takip edilmelidir.
Travmaya bağlı ölümlerin yarısından fazlası kafa travması nedeniyle gerçekleşir. Kafa travması en fazla 10-40 yaş arası erkeklerde olur. Kafa travmasına bağlı ölüm riski yaşla birlikte artar.
Beynin etrafında üç tabaka zar vardır. En üstte kafatasına yapışan duramater, ortada araknoid ve en içte piyamater yer alır. Duramater ile araknoid arasında subdural boşluk, piyamater ile araknoid arasında subaraknoid boşluk yer alır. Subdural boşluk beyin kan damarlarının geçmesi açısından, subaraknoid boşluk beyin omurilik sıvısının geçmesi açısından önemlidir.
Kafa travması nedenleri:
Yetişkinlerde en sık rastlanan kafa travması nedenleri şunlardır:
- Motorlu araç kazaları
- Düşme,
- Fiziksel saldırı,
- Spor yaralanmaları,
- Patlama,
- İş kazası
Bebeklerde görülen kafa travması nedenleri genellikle şunlardır:
- Ev kazaları (evde bazı nesnelere takılıp düşme, salıncaktan düşme, merdivenden düşme, banyoda kayıp düşme, mobilyalardan düşme vs),
- Beşikten, yataktan düşme,
- Motorlu araç kazaları,
- Bisiklet kazaları,
- Spor yaralanmaları,
- Çocuğa yönelik şiddet.
Kafa travması türleri:
Kafa travmaları genelde iki grupta değerlendirilir.
- Primer kafa travmaları:
- Açık kafa yaralanması:
- Kafa derisinde açılma (yaralardan bazen ciddi kanamalar olabilir)
- Kafatası kırığı (göz çevresinde veya kulak arkasında morluk olabilir, beyin omurilik sıvısı burundan veya kulaktan akabilir vs)
- Kapalı kafa yaralanması:
- Beyin sarsıntısı (beyin fonksiyonlarında geçici bozulma olur, kısa süreli hafıza kaybı, baş dönmesi, görme sorunları olabilir, genelde 24-48 saat sürer),
- Beyin dokusunda ezilme (genelde yüze gelen darbelerde olur, kanama, beyin ödemi, bilinç bozuklukları, koma olabilir),
2. Sekonder kafa travmaları
- Kafa içi basınç artışı,
- Subdural hematom,
- Beyin içi kanama.
Kafa travması belirtileri:
Hafif kafa travması belirtileri şunlar olabilir:
- Baş ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Bulantı,
- Kulak çınlaması,
- Saçlı deride kanama,
- Hafif kafa karışıklığı.
Daha şiddetli kafa travmalarında belirtiler şunlar olabilir:
- Baş ağrısı (gittikçe artan ve analjeziklere cevap vermeyen),
- Baş dönmesi,
- Geçici hafıza kaybı,
- Bilinç bulanıklığı,
- Uyku hali, uyanmakta güçlük çekme,
- Bulanık görme,
- Anormal göz hareketleri,
- Bayılma,
- Nöbetler,
- İşitme problemleri,
- Konuşma güçlüğü,
- Kusma (fışkırır tarzda),
- Yürüme güçlüğü,
- Denge kurmakta zorlanma,
- Kulaktan kan veya şeffaf sıvı gelmesi,
- Anksiyete, depresyon, kişilik bozuklukları gibi psikiyatrik problemler.
Kafa travmalarında tanı:
Tanıda ilk olarak iyi bir anamnez alınır. Travmanın nasıl ve ne zaman olduğu bilgisi alınır. Hastanın vital bulguları değerlendirilir.
Kısa nörolojik muayene ile bilinç durumu, pupiller fonksiyonlar değerlendirilir. Glasgow koma skalası değeri tespit edilir. Glasgow koma skalası değeri 13-15 arasında ise hafif, 9-13 arası orta şiddette travmayı gösterir. 8 ve altındaki değerler koma göstergesidir.
Direkt kafa grafileri, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme testleri uygulanabilir.
Kafa travmalarında tedavi:
Hastanın vital bulguları değerlendirilir. Solunum desteği sağlanır. Damar yolu açık tutulur. Kan gazı takibi yapılır. Sıvı desteği sağlanır.
Kafa içi basınç artışı riski varlığında diüretik tedavisi verilir.
Açık yara varsa müdahale edilir.
Bazı kafa travmalarında cerrahi müdahale gerekebilir.