Sodyum ile birlikte vücut sıvı elektrolit dengesini sağlar. Kalp dâhil tüm kasların aktivitesi için potasyuma gereklidir. Besin maddelerinin hücrelere taşınmasına ve atık ürünlerin de hücre dışına çıkarılmasına yardımcı olur. %98 oranında hücre içinde bulunur.
Potasyumun kan değerleri 3,5-5,1 mmol/L arasındadır. Altındaki değerler kan potasyum düşüklüğü (hipopotasemi veya hipokalemi), üzerindeki değerler kan potasyum yüksekliği (hiperpotasemi veya hiperkalemi) olarak değerlendirilir. Eksiklik ya da fazlalığın düzeyine göre bulgular verir.
Potasyum nerelerden alınır?
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı vs),
- Yeşillikler (marul, roka, maydanoz vs),
- Kök sebzeler (pataes, havuç, pancar vs),
- Sarı meyveler (muz, kavun, armut, kayısı vs),
- Avokado,
- Baklagiller (kuru fasulye, nohut vs),
- Kuruyemişler (ceviz, badem, fıstık vs),
- Tam tahıllar,
- Bulgur,
- Çay, kahve, kakaolu içecekler.
Sebzelerin haşlama suları potasyum açısından zengindir. Bu nedenle böbrek hastalarında potasyum alımını sınırlamak için ilk haşlama suyu döküldükten sonra sebzelerin tüketilmesi önerilir.
Potasyumun görevleri nelerdir?
- Sıvı elektrolit dengesi,
- Kan basıncının düzenlenmesi,
- Sinir sistemi uyarılarının iletilmesi,
- Kas kasılmaları,
- Protein sentezi,
- Hormonların salgısı ve kontrolü,
- İnsülin metabolizması,
- Bağırsak hareketlerinin kontrolü.
Potasyum ihtiyacı ne kadardır?
- 0 – 1 yaş çocuk: 800 mg/gün
- 1-3 yaş çocuk: 2000 mg/gün
- 4-8 yaş çocuk: 2300 mg/gün
- 9-13 yaş çocuk: 2500 mg/gün
- 14 yaş ve üzeri erkek çocuk: 3400 mg/gün
- 14 yaş ve üzeri kız çocuğu: 2600 mg/gün
- Hamilelik dönemi: 2900 mg/gün
- Emzirme dönemi: 2800 mg/gün
Potasyum eksikliğinde ne olur?
Potasyum eksikliği (hipokalemi) nedenleri genellikle şunlardır:
- Yetersiz beslenme,
- Kusma, ishal şeklinde kayıplar,
- Bağırsak adenomları,
- Böbrek yetmezliği,
- Fanconi sendromu,
- Cushing sendromu,
- Diyabete bağlı ketoasidoz,
- Steroid tedavisi.
Potasyum eksikliği bazen belirti vermez. Olası belirti, bulgu ve hastalıklar şunlardır:
- Halsizlik, yorgunluk,
- İştahsızlık,
- Bulantı, kusma,
- Kaslarda güç kayıpları,
- Kas krampları,
- Kalpte ritm bozukluğu,
- Çarpıntı,
- Solunum güçlüğü,
- El ve ayaklarda uyuşma.
Potasyum fazlalığında ne olur?
Potasyum fazlalığı (hiperkalemi) genellikle takviye ürün şeklinde aşırı miktarlarda alım veya böbrek hastalığına bağlı atılımda azalmaya bağlı gelişir. Bazı ağır egzersiz durumları, basit enfeksiyonlarda da geçici yükselmeler olabilir.
Hiperkalemi belirti, bulgu ve hastalıkları şunlardır:
- Yorgunluk, halsizlik,
- Çarpıntı,
- Kalp ritmi bozukluğu,
- Solunum zorlukları,
- Kaslarda güçsüzlük,
- Kas krampları,
- El ve ayaklarda uyuşma
- Bilinç bozuklukları.