Safra kesesi iltihabı (akut kolesistit)
Sıklıkla bir safra taşının kanalı tıkamasına bağlı olarak gelişen safra kesesi iltihabıdır.
Safra kesesinin yapısı:
Safra kesesi, armut şeklinde, 7-10 cm uzunluğunda, 35-50 ml kapasitede bir organdır. Karaciğerin alt ve ön yüzüne yapışıktır. Karaciğerde üretilen safrayı depolar, konsantre eder ve yemeklerden sonra duodenuma boşaltır. Safra sindirimin kolaylaştırılmasında görev alır.
Safra kanalları sağ ve sol karaciğer kısımlarında başlar ve duodenuma kadar uzanır. Karaciğerden gelen yollarla safra kesesinden gelen kanalın birleşmesiyle koledok kanalı oluşur.
Akut kolesistit nedenleri:
- Safra taşları: Safra içerisinde çözünmüş halde bulunan maddelerin katılaşarak taş haline dönmesiyle oluşur. Kolesterol taşları ve daha az sıklıkla pigment taşları şeklinde olabilir. Taşlar safra kanallarını tıkadığında safra birikir ve safra kesesinin iltihaplanmasına neden olur. Safra taşları yaygın görülür ve çoğunluğu belirti vermez.
- Kötü beslenme: Uzun süreli yağdan zengin beslenme alışkanlığı,
- Uzun süreli kronik hastalıklar (HIV/AIDS vs),
- Tümörler,
- Büyük ameliyatlar,
- Yanıklar,
- Sepsis,
- Kazalar.
Akut kolesistit belirtileri:
- Karın ağrısı: En sık belirtidir. Ani başlar. Karnın sağ üst kısmındadır ancak sırta veya omuza da yayılabilir. Birkaç saat sürebilir. Şiddetlidir, dokunmakla, nefes almakla ağrı artar.
- Bulantı, kusma,
- Ateş,
- Terleme,
- Titreme,
- Şişkinlik,
- Ciltte ve gözlerde sarılık,
- Gayta renginde açılma,
- İdrar renginde koyulaşma.
Akut kolesistit tanısı:
Hastanın anamnez ve fizik muayene bulguları akut kolesistitten şüphelendirir. Ancak karın bölgesinde akut ağrı yapan çok sayıda hastalık ayırıcı tanıda düşünülebilir.
Murphy testi (el göğüs kafesinin altından karına bastırılır, nefes aldığınızda şiddetli ağrı oluşur) pozitiftir.
Kesin tanı için görüntüleme testleri gerekir. Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi tanı için yardımcıdır. Safra taşı için ileri görüntüleme yöntemleri gerekebilir. Enfeksiyon varlığının araştırılması için kan testleri istenebilir.
Akut kolesistit tedavisi:
Tedavi planlaması hastanın genel durumu, muayene bulguları ve görüntüleme testi sonuçlarına göre yapılır.
Öncelikle hastanın sıvı takviyesi sağlanarak gıda alımı kısıtlanır. Bu sayede safra kesesi dinlendirilmiş olur.
Kan testlerinde enfeksiyon bulguları varsa antibiyotik tedavisi başlanır.
Tanı kesinleşince ağrı kesici verilebilir. Tanı netleşmeden verilen ağrı kesiciler karın ağrısının şeklini değiştirir ve tanıyı güçleştirebilir.
Safra taşı tespit edilen hastalar için akut ağrılı dönem geçince ERCP gibi yöntemler planlanabilir.
Safra taşı çok sayıda veya kanalı tıkayacak kadar büyük olan ve diğer yöntemlerle çözülemeyen vakalarda cerrahi planlanabilir.
Cerrahi de hastanın safra kesesi laparaskopik (karın duvarında delikler açılır, bir aletle girilip safra kesesi çıkarılır) ve açık cerrahi ile alınır.
Safra kesesinde taş olan hastaların ağır yağlı yiyeceklerden uzak durması, dengeli beslenmesi gerekir. Bunun için tedavi ekibi size tavsiyelerde bulunacaktır.
Akut kolesistit komplikasyonları:
Safra kesesindeki enfeksiyon karın zarına yayılabilir,
Safra kesesi tıkanmaya bağlı gangrenize olabilir, tüm vücutta enfeksiyona sebep olabilir,