Safra kesesi rahatsızlıkları açısından kimler risk altındadır?
Safra kesesi rahatsızlıkları, safra kesesi taşları, enfeksiyonları ve iltihapları sebebiyle gelişebilir. Bu durumlar safra kesesinde tıkanıklıklara, yırtılmalara veya ciddi ateşli enfeksiyonlara neden olabilir. Safra kesesinin tıkanıklığının karaciğere yansıması ile daha ağır hastalıklara sebep olması da olasıdır. Bununla birlikte safra kesesi rahatsızlıkları:
- Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür ancak gençlerde de görülme riski vardır.
- Öncelikle orta yaş hastalığıdır
- Fazla kilolu kişilerde daha sık görülür
- Genellikle doğumdan sonra veya hamilelik sırasında ortaya çıkabilir
- Açık tenli kişilerde daha sık görülür
Ayrıca safra kesesi rahatsızlıklarına neden olabilecek bazı durumlar:
- Hamilelik sırasında veya doğum kontrol hapı ile meydana gelebilecek seks hormonlarındaki değişiklikler
- Tedavi amaçlı alınan bazı hormonlarla gelişen hormonal değişiklikler
- Ailesel yatkınlığı sağlayan genetik faktörler
- Hızlı kilo verme veya kilo alma dönemleri
- Obezite
- Diyabet
- Hiperlipidemi durumları
- Hiperlipidemi olmayıp karaciğer yağlanması olan durumlar
- Kalıtsal safra kanalı darlıkları olan kişiler
- Crohn hastalığı gibi safranın bağırsak yolumuzdan emilmesini bozan hastalıklar
- Talasemi veya orak hücreli anemi gibi kırmızı kan hücrelerinin hızlı ve anormal parçalanmasına yol açan hastalıklar
- Omurilik yaralanması geçirenler
- Karın ameliyatı öyküsü olanlar
- Orak hücre anemisi olanlar
- Bozulmuş bağışıklık sistemi olan bireyler
- Besinlerin damar yoluyla alınmasını gerektiren hastalığı olanlar
- Yüksek miktarlarda doymuş yağ ve kolesterol, protein ve rafine şekerler ve düşük miktarda lif ve yüksek toplam kalori sayımı içeren diyetler tüketen kişiler
- Obezite cerrahisi geçiren hastalar
- Metabolik sendrom
- Düşük HDL ve yüksek trigliserit düzeyi olan hastalar
- Trigliserit tedavisi için kullanılan fibratlar (gemfibrozil ve fenofibrat)
- Siroz
- Organ nakli geçirmiş hastalar
- Okterotid kullanan hastalar
- Tiyazid diüretik kullanan hastalar
- Seftriakson grubu antibiyotikleri kullanan hastalar
- Aşırı miktarda et ve deniz ürünü tüketenler
Safra kesesi rahatsızlıkları çoğunlukla safra taşları ve onların yol açtığı diğer klinik tablolardan oluşur. Safra taşları, safra asitleri ile kolesterol birlikteliği sonucu gelişmektedir. Safra taşı oluşum sürecine kolelitiazis denir. Genellikle yavaş bir süreçtir ve genellikle ağrı veya başka semptomlara neden olmaz. Safra taşlarının çoğu ya kolesterol ya da karışık tiptedir. Safra taşlarının boyutları birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişebilir. Yetişkinlerde safra taşlarının yaklaşık %70’i kolesterolden oluşur. Pigment taşları (siyah veya kahverengi) da çok yaygındır ve taşların kalan %30’unu oluşturur. Bağırsak sistemimizdeki yağların emilmek için safra tuzlarına ve safradaki diğer maddelere ihtiyacı olduğu gibi, kolesterolün de safranın birincil bileşeni olan suda çözünmesini sağlamak için aynı maddelere ihtiyacı vardır. Çok fazla kolesterol varsa veya diğer maddeler yetersizse, kolesterol kristaller oluşturur. Zamanla, bu kristaller taşlara dönüşür. İlaçla tedavisinde ise bu kolesterolü ayırmak için ilaçlar kullanılır. İlaçla tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi tedavi uygulanır.