Serviks (Rahim ağzı) Kanseri Tedavisi
Serviks kanserinin farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Tedavi seçeneği kanserin türüne, evresine, yayılımına, hastanın yaşına, genel durumuna, ilave hastalığının varlığına göre değişir.
Serviks kanseri tedavisi bir ekip işidir. Ekip test ve muayene sonuçlarına göre uygun tedavi seçeneğine hastayla birlikte karar verir. Hastaya tedavinin olası yan etkilerini ve mücadele yöntemlerini açıklar. Tedavi öncesinde, tedavi esnasında ve sonrasında hastaya destek olur. İhtiyaç halinde tedavinin gidişatını kontrol eder, hastaya ilave testler uygular. Hastanın şikayetlerini, endişelerini giderir.
Serviks kanseri tedavi seçenekleri:
- Cerrahi Tedavi: Genellikle serviks kanseri tedavisinde ilk seçenek olarak kullanılır. Kanserin evresine ve hastanın durumuna göre farklı cerrahi tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bunlar:
-
- Kriyoterapi: Serviks dokusunun dondurularak kanserli hücrelerin öldürülmesi, büyümesinin engellenmesi, yayılımının durdurulmasıdır. Genel anestezi altında yapılır. Özellikle kanser öncesi lezyonlarda tercih edilir. Hastada 2-4 hafta sulu bir akıntı görülebilir.
- Lazer Cerrahisi: Kolposkopi yardımıyla girilir, kanserli bölgeye lazer ışınları uygulanır. Biraz daha ağrılıdır.
- Loop elektrocerrahisi: Özellikle kanser öncesi lezyonların elektrokoter ile yakılması, kanser öncüsü hücrelerin öldürülmesi işlemidir.
- Sentinal lenf nodu biyopsisi: Serviks kanserinin çoğunlukla ilk yayılım gösterdiği sentinal lenf nodlarının alınması ve böylece yayılım riskinin azaltılması işlemidir.
- Kone biyopsi: Serviks dokusundan koni şeklinde kanserli doku alınır. Özellikle kısırlık istemeyen kadınlara uygulanır.
-
- Total Histerektomi: Vajinadan veya laparoskopik olarak karın üzerinden girilerek rahim ve serviksin çıkarılması işlemidir.
- Radikal Histerektomi: Rahim, serviks, vajinanın bir kısmı ve etraf dokuların, lenf nodlarının çıkarılması işlemidir. Etraf dokunun daha az çıkarıldığı modifiye türleri de vardır.
- Radikal Trakelektomi: Serviks, vajinanın bir kısmı etraf lenf nodları ile birlikte çıkarılır. Rahim vajinanın kalan parçasına birleştirilir. Hasta tedavi sonrası hamile kalabilir.
- Bilateral salpingo-ooferoktomi: Kanserin over ve fallop tüplerine yayıldığı durumda uygulanır. Over ve fallop tüpleri çıkarılır.
- Total pelvik eksenterasyon: Rahim, serviks, vajinanın üst kısmı, etraf lenf nodları, kalın bağırsağın alt kısımları, rektum ve mesane çıkarılır. İleri evre serviks kanserlerinde tercih edilebilir.
2. Radyoterapi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi amacıyla düşük dozlu radyasyon ışınları kullanılarak uygulanan tedavi seçeneğidir. Bazı hastalarda tek başına uygulanmakla birlikte çoğunlukla cerrahi tedavi sonrası kalan kanser hücrelerini yok etmek ve nüksleri önlemek amacıyla uygulanır.
Servikse veya etraf lenf nodlarına radyoterapi uygulanabilir. Radyoterapi cerrahiden veya kemoterapiden sonra da başlanabilir. Hastanın şikayetlerini rahatlatmak için palyatif amaçlı da kullanılabilir. Amaç geride kanserli hücre bırakmamaktır.
İşlem öncesi bilgisayarlı tomografi, MR, Ultrason yardımı ile tümörlü alanın sınırları iyice belirlenir. Sonra diğer normal vücut hücreleri korunarak ışın uygulanır. Uygulama haftada 5 gün olmak üzere genellikle 8 hafta sürer. İşlem ağrısızdır, hasta işlem sürecinde günlük aktivitelerini yapabilir.
Bazı vakalarda çıkarılan serviks içine yerleştirilen proplarla içten radyoterapi uygulanabilir. Buna brakiterapi denir. Dıştan radyoterapi ve brakiterapi birlikte uygulanırsa daha etkili sonuçlar alınabilir.
Radyoterapi işlemi kanserli hücrelere odaklanmakla birlikte normal hücre-kanserli hücre ayrımı yapmaz. Bu nedenle normal hücrelerde zarar görebilir. Buna bağlı birtakım istenmeyen etkiler oluşabilir. Bunlar:
- İshal,
- Karın ağrısı,
- Proktit,
- İdrar yaparken yanma,
- Sık idrara çıkma,
- Vajinit,
Geç dönemde olası yan etkiler ise:
- Rektovajinal fistül,
- Vezikovajinal fistül,
- Sistit,
- Proktit,
- Hematüri,
- Üretral darlık,
- Vajinal darlık,
- Femur kırığı,
- Sinir hasarları.
3. Kemoterapi: İlaçlarla kanser hücresinin öldürülmesi işlemidir. Sitotoksik ilaçlar damar yoluyla, ağızdan bazen de omurilik kanalıyla verilebilir.
Kemoterapi cerrahi öncesi tümörü küçültmek, cerrahi sonrası kalan kanserli hücreleri öldürmek, yayılım varlığında organlardaki kanserli hücreleri yok etmek için kullanılabilir.
Uygulama zamanı ve amacına göre farklı kemoterapi seçenekleri vardır. Kanserin türü, yayılımı, büyüklüğü, hastanın özelliklerine göre tedavi ekibi tarafından belirlenir, hastanın onayı ile uygulanır. İlaçlar tek başlarına veya ikili, üçlü kombinasyonlar şeklinde verilebilir.
Serviks kanserinde tek başına ya da ikili, üçlü kombinasyonlar şeklinde uygulanabilen bazı kemoterapi ilaçları şunlardır:
- Cisplatin,
- Karboplatin,
- Gemcitabine,
- İfosfamide,
- Irınotecan,
- Paclitaxel,
- Topotecan,
- Vinorelbine.
Kemoterapi kanserli hücreler kadar normal vücut hücreleri için de öldürücüdür. Bu nedenle kemoterapinin bazı yan etkileri olabilir. Bunlar:
- Saç kaybı,
- Enfeksiyonlara yatkınlık,
- Halsizlik, yorgunluk,
- İştahsızlık,
- İshal,
- Ağızda yaralar,
- Tırnak değişiklikleri,
- Kanama bozuklukları, ciltte morarma,
- Sinir hasarı,
- Zihinsel fonksiyonlarda azalma,
- Kalp sorunları (doksorubisin, epirubisin vs de olabilir),
Kemoterapinin olası yan etkileri tedavi bitimi ile birlikte düzelir. Tedavi ekibi yan etkilere ilişkin hastaya önerilerde bulunacak, mücadele yöntemlerini öğretecek, gerekirse destek tedavileri uygulayacaktır.
- İmmunoterapi: Bazı serviks kanserlerinde kanser hücresinin büyümesini ve yayılmasını engellemek için hedefe yönelik tedaviler uygulanır. Kanserli hücreleri bağışıklık sistemine tanıtırlar. Bu amaçla sıklıkla pembrolizumab kullanılır.
- Hedefe Yönelik Tedavi: Özellikle ileri evre serviks kanserinde, tedavi etmekten ziyade tümörü küçültmek veya büyümesini önlemek amacıyla bevacizumab (Avastin) kullanılır. Nüks kanserlerde de kullanılır.