Ses basınçlı havanın soluk borusundan çıkarken ses tellerinin (vokal kordlar) serbest kenarlarının titreşmesi ile oluşur. Ses kısıklığı çok sıkt rastlanılan bir semptomdur. Sesteki değişiklikler farklı şekillerde olabilir:
- Boğuk ses
- Çatallı ses
- Pürüzlü ses
- Dalgalı ses
- Hırıltılı ses
- Şiddeti azalmış veya artmış ses
- Patlayıcı ses
- Konuşmada zorlanma
- Yorgun ses
- Sesin hiç çıkmaması
Yeterli ve normal bir ses oluşması için :
- Vokal kordların uygun şekilde kapanabilmesi
- Dışarıya verilen havanın yeterli olması
- Vokal kordların titreşebilmesi
- Vokal kordlarda şekil bozukluğu olmaması
- Vokal kordların uzaması ve gerginliğinin hasta tarafından kontrol edilebilmesi gerekir.
Genellikle üst solunum yollarında oluşan enfeksiyonlarda ses kısıklığı görülebilmektedir. Ancak üst solunum yolu enfeksiyonu olmadan 2 haftadan uzun süren ses kısıklığı varsa bunun nedeni araştırılmalıdır.
Ses kısıklığına sebep olan en sık nedenler:
Yazı içeriği
- Organik bozukluklar
- Konjenital malformasyonlar
- Sulcus vokali (Ses çıkarmada zorlanma veya sesin çabuk yorulması olur)
- Larengeal web (Genellikle 1 yaş öncesinde belirti oluşur. Ağlama sesinde zayıflık, çatlak ses ve kısıklık olur. Bazen hiç ses çıkmayabilir)
- Larenks enfeksiyonları
- Akut larenjit (Boğuk ve konuşurken ağrılı ses)
- Akut epiglottit (Ağızda sıcak yemek var gibi boğuk ses)
- Akut laringotrakeobronşit (KRUP) (Kuru öksürük ve ses değişikliği)
- Nonspesifik kronik larenjit (İrritasyon sonucu öksürük ve ses değişikliği)
- Spesifik kronik larenjit (Tüberküloz, sifiliz, sarkoidoz, lepra larenksi tutarak ses kısıklığına neden olabilir)
- Larenks neoplazmları
- Displaziler
- Lökoplaki
- Malign tümörler
- Displaziler
- Vokal kord paralizi (Nörolojik hasar vardır. Etkilenen nörona göre belirtileri değişir)
- Mukozal ve sakküler hastalıklar
- Vokal nodül (Şarkıcı nodülü)
- Vokal polip
- Kontak ülser (Ağrılı ve zorlanarak ses çıkması)
- Entübasyon granülomu (Genellikle ameliyat sonrası oluşur)
- Reinke ödemi (Vokal kordun reinke böşluğunda ödem oluşur. Genelde 50’li yaşlarda sigara içen kadınlarda görülür.)
- Papillom (Tekrarlayıcıdır)
- Laringosel (Larenks fıtığıdır)
- Sakküler kistler (ses kalınlaşması olabilir)
- Travma
- Mekanik travmalar
- Cerrahi girişim sonucu oluşan ses bozuklukları
- İyatrojenik travmalar (nodül veya poliplerin cerrahi olarak alınması sonrası)
- Diğer sebepler
- Endokrin hastalıklar
- Hipotiroidi
- Hipertiroidi
- Akromegali
- Menstruasyon dönemi
- Nörolojik bozukluklar
- Parkinson
- Muskuler distrofi
- Myastenia gravis
- Psödobulber paralizi
- Huntington korea
- Multiple skleroz
- Amiyotrofik lateral skleroz
- Presbilarenks (Genellikle 50 yaşın üzerinde ses tellerinde incelme ve eğilme oluştuğundan seste zayıflama ve zorlanma olabilir)
- Gastrointestinal sistem hastalıkları
- Reflü
- Solunum sistemi hastalıkları (Genellikle akciğer hastalıklarının tedavisinde kullanılan inhaler steroidlerin yan etkileri olarak oluşur)
- Astım
- Kromin obstrüktif akciğer hastalıkları
- Akciğer tümörü
- İlaçlar
- Antihistaminikler
- Difenhidramin (kuruluk yapar)
- Loratadin (kuruluk yapar)
- Dekonjestanlar
- Psödoefedrin (koyu salgı yapar)
- Diüretikler
- Furosemid (kuruluk yapar)
- Alfa-adrenerjik ilaçlar
- Terazosin (koyu salgı yapar)
- Antitussifler (kuruluk yapar)
- C vitamini (kuruluk yapar)
- Kemoterapi ilaçları
- Vinkristin (vokal kordlarda geçici paraliz yapar)
- Parkinson ilaçları
- L-Dopa (kuruluk yapar)
- Phenothiazine, klorpromazin (kuruluk yaparlar)
- Aspirin (vokal kanama yapar)
- NSAİD’ler (vokal kanama yaparlar)
- Androjenler, danazol (ses tınısı geçici azalır)
- Antiasitler (kuruluk yaparlar)
- Antihistaminikler
- Şimik irritanlar (sigara ve diğer kimyasallar)
- Endokrin hastalıklar
- Konjenital malformasyonlar
- Fonksiyonel bozukluklar
- Hiperfonksiyonel disfoni (Aşırı ses kullanma ile ses tellerinin yorulması nedeniyle oluşur. Ses tellerinde nodüllere de sebep olabilir.)
- Hipofonksiyonel disfoni (Ses bileşeni kasların zayıflığı sonucu oluşur. Vücudun genel zayıflığı burada da görülebilir)
- Psikojenik disfoni (Vücutta herhangi bir organik bozukluk olmadan psikolojik sebeplerle ses kısıklığı oluşabilir)
- Psikojen afazi (konvers afoni) (Bu hastalar kendileri emosyonel sebeplerle istemli olarak fısıltı sesi ile konuşur.)
Ses kısıklığının tedavisi öncelikle altta yatan sebebin tedavisine göre değişeceğinden mutlaka sağlık tesisinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca ses terapisi ve ses hijyeni de tedavinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır.