Siyatik
Siyatik sinir vücudun en geniş ve en uzun siniridir. Bacağa hareket yeteneği sağlayan motor lifleri ve bacaklara his fonksiyonu kazandıran sensitif liflere sinyal gönderir. Sırt bölgesinde 4 ve 5. omur hizasından çıkar, kalçanın orta kısmından ayak topuğuna kadar uzanır.
Siyatik sinirin herhangi bir nedenle ve herhangi bir yerinden sıkışması, hasar görmesi veya gerilmesine bağlı olarak ortaya çıkan ağrılı tabloya siyatik denir. Ağrı tek taraflıdır. Devamlı var olan hafif bir ağrı veya alevlenmeler tarzında giden şiddetli bir ağrı olabilir. Ayakta fazla kalınca, yürürken, öksürürken, gerinirken ağrı artar. Ağrı üst bacağın arka kısmında, arka bacağın dış tarafında siyatik sinir boyunca olur. Oturma, kalkma, uzanma hareketlerini kısıtlar.
Erken dönemde uygulanan tedavi ile 4-6 haftada iyileşebilir. Sigara kullananlarda hasar riski artar, tedavi uzar. Tedavinin temeli uygun pozisyonda yatak istirahatidir.
Siyatik nedenleri:
- Omurgada disk kayması ve siyatik sinire bası yapması,
- Omurgada sinirlerin geçtiği kısmın tümör, kireçlenme vs nedeniyle daralması (spinal stenoz),
- Omurga kemiklerinin yerinden oynaması ve siyatik sinire bası yapması,
- Hareket etmeme, uzun süre oturma,
- Kilo fazlalığı veya obezite nedeniyle omurgaya aşırı yük binmesi,
- İlerleyen yaşla birlikte kemiklerde zayıflama, osteoporoz,
- Hamilelik döneminde alınan kilolar ve fetusun ağırlığının, genişleyen plasentanın omurgaya yaptığı bası,
- Çarpma, trafik kazası, darbe gibi nedenlerle siyatik sinire olan travma,
- Diyabetes mellitus, gut gibi hastalıkların siyatik sinirde yaptığı tahribat,
- Siyatik sinire zarar verecek düzeyde ağırlık kaldırmak,
Siyatik belirtileri:
- Kalçadan başlayıp bacaklara doğru uzanan, ön bacağın arka kısmında, arka bacağın yan kısmında siyatik sinir boyunca, bazen ani gelişen, tek taraflı ağrı,
- Topuk bölgesinde ve ayak parmaklarında tek taraflı ağrı, iğne batma hissi,
- Bacakta ve ayakta tek taraflı karıncalanma hissi,
- Oturma, kalkma, uzanma hareketlerinde kısıtlılık,
- Ağrının fazla ayakta kalınca, yürürken, öksürürken, gerinirken artması,
- Siyatik sinir hattında his kaybı,
- İlerleyen vakalarda idrar ve gaz kaçırma.
Ağrı ile birlikte sırt ağrısı varsa, sabah ilk kalkıldığında veya uzun oturma süresi sonrası ilk ayağa kalkıldığında gelişen ağrı siyatik değildir.
Siyatik tanısı:
Siyatik sinir ağrısı hastadan alınacak iyi bir anamnez ve fizik muayene ile konulabilir. Ağrının şekli, yerleşimi, his kaybı varlığı tanı koydurucudur. Muayenede güç kaybı, hissizlik, germe testlerinde ağrının şiddeti araştırılır.
Bazen sinir uyarım testleri, direkt grafi, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans gerekebilir.
Siyatik tedavisi:
Hastalığın tedavisi ağrının şiddetine ve nedenine göre değişen tedavi seçenekleri uygulanabilir.
- Hastalığın temel tedavisi uygun pozisyonda yatak istirahatidir.
- İlaç tedavisi: Hasta ağrı kesici ve kas gevşeticilerle desteklenebilir. Bazen epidural steroid enjeksiyonu gerekebilir.
- Fizik tedavi: Spinal manipulasyon, traksiyon tedavisi, manuel terapi uygulanabilir.
- Egzersiz: Mümkün olduğunca normal aktivitelerin devam ettirilmesi, tavsiye edilen şekilde düzenli egzersiz yapılması,
- Cerrahi tedavi: Sinire bası yapan durumların giderilmesi amacıyla, lomber laminektomi, diskin kısmen veya tamamen çıkarılması, dekompresyon cerrahisi, tümörün çıkarılması vs gerekebilir.
- Psikolojik destek verilebilir.
Hastaya tavsiyeler:
- Uzun süre ayakta durmaması,
- Uzun süre aynı pozisyonda uzanmaması,
- Yan yatarken dizlerinin arasına, sırt üstü yatarken dizlerinin altına yastık koyması,
- Ağır nesneleri kaldırırken uygun pozisyon alması, çok ağır nesneleri kaldırmaması,
- Bilgisayar başında uygun pozisyonda oturması,
- Fazla kiloları varsa diyetisyen desteği alması,
- Sigara kullanmaması,
- Yoga, plates gibi egzersizler, esneme hareketleri yapması,
- Ağrılı bölgeye dikkatli bir şekilde sıcak havlu uygulaması.