Trombositoz, kanda trombosit sayısında artış nedir?

Trombositoz

Kandaki trombosit sayısının > 450.000/mm3 olması trombositoz olarak tanımlanmaktadır. Trombosit sayılarının artışı ile kanda en ufak kanama halinde pıhtılaşma kolaylaşır ve damarlarda pıhtı önleyici trombozlar oluşur. Bu kan pıhtılarına “trombus” denir. 

Trombosit sayılarının artışı bazen kusurlu yapılan trombositlerin zayıf görev yapmaları nedeniyle sayıca çoğalarak yeterli olmaları sağlanmaya çalışılmış olabilir. Bazen de erken dönemde olgunlaşmadan salgılanan trombositlerin hızlı salgılanması gerçekleşiyor olabilir. Bu şekilde olgunlaşmamış veya kusurlu trombositlerin sayıca arttığı durumlarda kanama riski de artmaktadır. 

Trombositoz farklı isimlerde de ifade edilebilmektedir. Trombosit sayısındaki artışın nedeni bilinmiyorsa “trombositemi”, biliniyorsa “trombositoz” olarak ifade edilmektedir. Örneğin: 



Primer trombositemiye aynı zamanda şu isimler de verilir: 

• Esensiyel trombositemi. Yüksek trombosit sayısı tek başına oluşmuşsa (yani başka bir kan hücre hastalığı yoksa) bu terim kullanılır. 
• İdiyopatik trombositopeni. 
• Primer ya da esensiyel trombositoz (bunlar daha az tercih edilen terimlerdir) 
• Sekonder trombositoza ayrıca şu isimler de verilir (Başka bir hastalığa eşlik eden semptom olan trombositoz): 
• Reaktif trombositoz. 
• Sekonder trombositemi (bu daha az tercih edilen bir terimdir) . 

Trombosit yüksekliği genellikle diğer kan hücrelerindeki değişimlerle birlikte görülür. Tek başına da görülebilir. Trombosit yüksekliği olan hastalarda halsizlik, baş ağrısı, zaman zaman kanamalar, ellerde ve ayaklarda uyuşukluk görülebilmektedir. Pıhtılaşmanın artması sebebiyle kan pıhtıları oluşabilir. Bu kan pıhtılarının oluştuğu yere göre semptomları değişebilir. Kan pıhtısı oluşmuş hastalarda bilinç bulanıklığı, el kol ve sırt ağrıları, nöbetler, nefes darlığı ve mide bulantısı gibi semptomlar görülebilir. Bu pıhtı gebede plasentada oluşursa düşük veya ölü doğuma sebep olabilir.  

Sebebi bilinmeyen (esansiyel) trombositoz hastalarında sonradan gelişen kanser vakalarında artış görülebilmektedir. 



Trombosit sayılarındaki artışın belirlenmesi homogramdaki artış tablosunun diğer testlerle teyit edilmesini gerektirir. Aynı zamanda hastanın herhangi bir tıbbi alması, kan nakli yapılıp yapılmadığı, yakın zamanda enfeksiyon geçirip geçirmediği, aşılama yapılıp yapılmadığı, kullandığı tüm ilaçlar, beslenme alışkanlıkları, tükettiği alkol miktarı, ailesinde benzer hastalıkları olanlar gibi durumlar da araştırılır. Devamında periferik kan yayması mikroskop ile tekrar sayılarak trombosit sayıları ve şekilleri incelenir. Akabinde kemik iliği biyopsisi ile trombosit üretimi incelenebilir. Kemik iliğindeki olası diğer sebep ve durumlar değerlendirilir. Ayrıca genetik hastalıkları araştırmak için testler de yapılabilir. 

 Trombosit sayısının artışının en sık nedenleri: 

• Primer esansiyel trombositoz (Kemik iliğinden trombosit üretimi artmıştır) 
  • Ailevi (familyal) trombositoz: Trombopoietin genindeki spesifik mutasyonlar ailevi trombositoza neden olabilmektedir. Genellikle otozomal dominant geçer. Oldukça nadirdir. Ailede birden fazla bireyde trombositoz olması dikkat çekicidir. Klinik bulguları değişkendir. 
    • Trombopoetin gen mütasyonuna bağlı  
    • Trombopoietin reseptoru (MPL) gen mütasyonuna bağlı  
    • Nedeni bilinmeyen ailevi trombositozlar 
• Sekonder trombositoz (Başka sebeplerle trombosit sayısı yükselmiştir. Trombosit fonksiyonları normaldir.) 
  • Reaktif trombositoz 
    • Akut kan kaybı 
    • Akut infeksiyon  
    • Akut veya kronik inflamasyonlar (inflamatuvar bağırsak hastalığı, tüberküloz vb)  
    • Demir eksikliği anemisi 
    • Folik asit eksikliği 
    • Kollajen vasküler hastalıklar  
    • Hemolitik anemi  
    • Splenektomi  
    • Maligniteler  
    • Kemoterapi veya radyoterapiye bağlı kemik iliği depresyonunun iyileşme dönemi  
    • Ağır egzersiz  
    • Aşırı alkol kullanımı 
    • Cerrahi girişim  
    • İlaçlar  
      • Vinkristin  
      • Adrenalin  
      • Sitokinler 
  • Klonal trombositoz 
    • Kronik miyeloproliferatif hastalıklar 
      • Kronik miyeloid lösemiler  
      • Kronik nötrofilik lösemi 
      • Polisitemia vera  
      • Esansiyel trombositemi  
      • İdiyopatik miyelofibroz 
      • Diğer miyeloid kanserler  
        • Refrakter anemi, halka sideroblastlı ve trombositozlu (RARS-T)  
        • Miyelodisplastik sendrom (MDS)