Yutma esnasında ağrı olmadan güçlük oluşmasına disfaji denir. Disfajisi olan kişiler subjektif olarak rahatsızlık hissi ifade ederler. Yutulan katı veya bazen de sıvı gıdalar aşağı inerken göğüs kemiğinin arkasında batma hissi oluşur. Bazen hiç yutamama sorunu da olabilir.
Disfaji genellikle boğazda ve yemek borusunda organik patolojilere veya mekanik patolojilere bağlı olarak oluşmaktadır. Nadiren psikolojik sebeplere bağlı disfaji olabilmektedir.
Yutma esnasında ağrı hissedilmesine odinofaji denilmektedir. Odinofaji bölgede mukozal inflamasyonu işaret eder.
Disfajinin eşlik ettiği belirtiler
Yutma güçlüğü (disfaji) şikayetleri olan kişilerde en sık karşılaşılan semptomlar aşağıda özetlenmiştir:
- Yutmada güçlük
- Ağızdan aşırı çıkarma
- Yüz ekşimesi veya kızarması
- Gözlerin sulanması
- Yutma sonrası ağızda gıda artığı kalması
- Yemek yerken veya yedikten sonra
- Yeme süresinin uzun sürmesi
- Burundan gıdaların gelmesi
- Aşırı ağız hareketi
- Kusma veya öğürme
- Göğüs ağrısı, yemeğin sıkıştığı hissi
- Sırt ağrısı
- Akciğer seslerinin değişmesi
- Ağızdan akan bol sekresyon
- Respirasyon hızının değişmesi
- Kilo kaybı
- Dehidratasyon
- Sık sık geçirilen göğüs enfeksiyonları
- Nefes almada zorluk
- Sesli nefes alma
- Yemek yerken veya yedikten sonra öksürme
- Ses kalitesinin değişmesi
- Yemekten sonra ateş oluşması
- Her lokmayı 2-3 defada yutma
Disfaji ciddi sonuçları olan önemli bir durumdur. En basiti sosyal izolasyon ile hastalar utanç duyarlar. Anksiyete ve adaptasyon problemleri sosyal izolasyonu artırır. Ayrıca yemek yerken oluşan fiziksel rahatsızlık genel huzusruzluğa ve malnutrisyon, dehidratasyon ve sessiz aspirasyona bağlı hayatı tehdit eden sonuçları olabilir. Zamanla, disfaji kilo kaybı ve tekrarlayan göğüs enfeksiyonları gibi semptomlara da neden olabilir.
Önemli:
Bir süredir yutma güçlüğü çekiyorsanız ve başka belirtileriniz de varsa ivedilikle hekiminize danışınız. Erken müdahale ile disfajinin komplikasyonlarından ve muhtemel neoplastik hastalıklardan erken teşhis ve tedavi ile kurtulabilirsiniz.
Disfaji nedenleri
Disfaji ağız ve yutağı etkileyen nedenlerle oluşan ve özefagusu etkileyen nedenlerle oluşan olarak iki sınıfa ayrılabilir. Bazı sistemik hastalıklar her iki tarafı da etkileyebileceğinden aşağıda en sık görülen disfaji nedenleri özetlenmiştir.
- Nörolojik nedenler
- Serebrovasküler olaylar (inme)
- Hareket ve nörodejeneratif hastalıklar (Parkinson hastalığı)
- Alzheimer ve demans
- Travmatik beyin hasarı
- Multiple skleroz
- Tardive diskinezi
- Myastenia gravis (Dil ve özefagus fonksiyonlarında kayba neden olabilir)
- Amyotrofik Lateral Skleroz
- Enfeksiyonlar
- Lyme
- Viral ensefalit
- Sifiliz
- Postpolimyelitis sendromu
- Polinöropatiler (Gullain-Barre Sendromu)
- Diyabetik nöropati
- Progresif supranuklear palsi (Huntington Hastalığı)
- Miyopatiler
- Hipotiroidi
- Hipertiroidi
- Cushing sendromu
- Neoplazmlar ve primer beyin tümörleri
- İatrojenik nedenler
- İlaçların yan etkileri
- Ameliyat sonrası komplikasyonlar
- Radyasyon sonrası irritasyon
- Mekanik nedenler
- Boyunda kemik yapıya bağlı anomaliler
- Guatr
- Neoplazmlar
- Zenker divertikülü
- Larengeal webler
- Özofagial webler
- Alt özofagial halka (Schatzki halkası)
- Alt özofagial sfinkter spazmı
- İltihabi darlıklar
- Kostik darlıklar
- Yabancı cisimler
- Konjenital aonomaliler
- Reflü
- Akalazya
- Amiloidoz
- Sistemik Lupus Eritematozus
- Skleroderma
- Sjögren sendromu
- Romatoid artrit
- Crohn hastalığı
- Ağız ve boğaz tümörleri
- Konjenital anatomik bozukluklar
- Boyunda omurga cerrahisi sonrası
- Trakeostomi
- Nazogastrik tüp
- Enfeksiyonlar
- Farenjit
- Tonsillit
- Epiglottit
- Apse
- Parazit enfeksiyonları (Chagas hastalığı)
- Mantar enfeksiyonları (Kandidiyazis)
Disfaji altta yatan nedene bağlı olarak tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Bu nedenle mutlaka hekiminize danışınız. Disfaji geniş bir ekip tarafından düzenlenmesi gereken bir rehabilitasyon programı şeklinde tedavi edilir.